İlk kere 2022 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda yer alan dijital Türk lirası için 2023 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda yeni amaçlar belirleniyor.
2023 amaçlarına “Blokzincir tabanlı dijital merkez bankası parası uygulamaya konulacak” olarak giren Dijital Türk lirası çalışmasına dair şu sözler kullanıldı:
Merkez Bankası, HAVELSAN, ASELSAN ve TÜBİTAK BİLGEM birlikte geliştiriyor
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), Dijital Türk Lirası Sistemi Geliştirme Projesi’nde savunma sanayi şirketleri HAVELSAN, ASELSAN ve TÜBİTAK BİLGEM ile birlikte çalışıyor. Bu kapsamda 15 Eylül 2021’de “Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu”nun kurulduğu açıklandı. TCMB ve firmalar bu bahiste çalışmalarını ilerletirken sistem artık test evresine yaklaşıyor.
Bu kapsamda dijital Türk lirası evvel projede işbirliği yapan kurumların çalışanlarının kullanımına sunularak test edilecek. Çalışanlara kendilerine tanımlanacak dijital cüzdan aracılığıyla alışveriş yapma imkanı sağlanacak. Testlerin muvaffakiyetle sonuçlanması ve beklentileri karşılamasının akabinde sistemin devreye alınması için adımların atılması bekleniyor.
Ancak TCMB şimdi dijital Türk lirasının tedavülüne yönelik alınmış olduğu kesin bir karar olmadığını vurguluyor. 15 Eylül 2021’de yapılan açıklamada, “TCMB’nin, dijital Türk lirasının tedavülüne yönelik almış olduğu en son bir karar yoktur. Tüm çalışmalar deneysel AR-GE faaliyetleri unsurlarınca yürütülmektedir. Farklı teknolojik alternatiflerin kapasite ölçümleri tamamlandıktan ve mimari kurguların denemeleri sonuçlandırıldıktan sonra, mevcut teknolojilerin dijital Türk lirasına ait iktisadi, hukuksal ve mali ihtiyaçları karşılayıp karşılayamadığının tespiti amaçlanmaktadır” tabirlerini yer veriliyor.
Dijital para ve kripto paranın farkları neler?
Dijital para, dijital ortamlarda yer alan internet tabanlı bir para ünitesi olarak tanımlanıyor. Dijital paralar klâsik kağıt ve madeni paranın tüm özelliklerini taşıyor fakat kendine mahsus yenilikleriyle belli farklılıklara sahip.
Temel olarak kullanıcılara yüksek süreç suratı ve süreç kolaylığı sağlayan dijital paralar ile fatura ödemek, para transferi gerçekleştirmek ya da alışveriş yapmak mümkündür. Kâğıt yerine bilgisayar belgeleri kullanan dijital paraların şifrelenmiş yapılarıyla klasik paralara oranla daha inançlı olduğu söylenebilir.
Kripto paralar ise sanal para ünitesi olarak kullanılan ve fizikî bir yapıda olmayan dijital varlıklardır. Güçlü şifreleme sistemine sahip kripto paraları öteki para ünitelerinden ayıran en temel özellik ise merkeziyetsiz yapıda olmasıdır. Kripto para ünitelerinin kıymeti klasik para ünitelerinden farklı olarak merkezi bir otorite aracılığıyla belirlenmiyor. Bu da kripto paraları öbür para ünitelerinden farklı olarak hükümetlerin düzenlemeleri ve tesirlerinden uzak tutuyor.
Bu iki klâsik paradan farklı olarak fizikî olmayan para ünitesi birbirine çokça karıştırılıyor.
Ancak en temel fark paraların kaynağına ilişkindir. Örneğin dijital Türk lirası TCMB’ye bağlı olacakken rastgele bir kripto para ünitesinin bağlı olduğu bir merkez yoktur. Bu da dijital paranın bir otorite tarafından üretildiği ve denetim edildiği, kripto paranın ise bunun tam aksini teşkil ettiği manasına gelir.
Dijital ve kripto paralar birebir vakitte kullanıcı bilgileri kısmında da birbirinden ayrılıyor. Dijital para kullanılan süreçlerde gerçek bir kullanıcı kimliğine gereksinim duyulurken kripto para süreçlerinde şahsî bilgilere muhtaçlık duyulmuyor.
Dünyada süratli yaygınlaşan dijitalleşmeye ayak uydurmak için birçok ülkenin merkez bankaları dijital paralar üzerinde araştırma ve çalışmalar gerçekleştiriyor.
TR Sputnik