Son yıllarda gerek ülkemizde yarışlar düzenlenmesi, gerek 2021 yılında efsanevi bir şampiyonluk mücadelesinin ortaya çıkması, gerekse de Formula 1’in daha geniş bir kitleye hitap etmeyi amaçlaması ile birlikte bu sporun takipçi sayısı da arttı. Takipçi sayısının artması ile birlikte cevaplanması gereken soruların sayısı da artış gösterdi.
Bu kadar çok kişinin yeni ilgilenmeye başlaması ile birlikte gelen tartışmalardan biri de “Formula 1 pilotları atlet mudur?” tartışması oldu. Sonuçta en son bıraktığımızda araba kullanmak diye bir spor yoktu. Pekala yarış pilotlarına neden sportmen deniyor? Pilotları sportmen kabul etmeyenler neden etmiyor?
Öncelikle birtakım ön yargıları yıkalım:
“Ne var ki, dümdüz yol, düz yolda herkes sürer” diyenlerle tartışmayın, bırakın; emeğinize değmez. “Esas işi otomobiller yapıyor abiii yaa!” diyenleri de ciddiye almayın. Dünyanın en yeterli otomobilini yaptıysanız dünyanın en düzgün pilotu kullansın istersiniz. Vettel’in, Alonso’nun altlarındaki daha yavaş arabalarla yaptıklarına bakın, ne bileyim geçen yıl Alfa Romeo’nun verdiği traktörle dönemin en düzgün tırmanışını yapan Raikkonen’e bakın, yeteneğin ve deneyimin tesiri daha net anlaşılıyor.
Aslında yarışçılara karşı en değerli tenkitler tekrar bir öbür yarış üzerinden, at yarışı üzerinden geliyor. At yarışlarında temel yarışanın at olduğu, Yılın Atı’nın seçildiği, misal bir durumun Formula 1 için de geçerli olduğu ve asıl değerli olanın araç olduğu söylenir. Pekala bu hakikat mudur? Gelin, bakalım.
Basit bir Google araması ile Yılın Jokeyi diye bir şey olduğunu görüyoruz. Örneğin 2021 yılında Yılın Jokeyi mükafatını Gökhan Kocakaya almıştı. Elbette Yılın Atı da seçiliyor da, e Formula 1’de de aslında en güzel arabayı yapan ekip markalar şampiyonluğunu alıyor.
Zaten bu tenkitler aslında organik de değil, vaktinde bir pilotun yılın atleti mükafatı almasını eleştirmek için ortaya atılmış bir fikir idi. Aslında spor topluluğunda çok fazla destekçi bulan bir fikir de değildi ancak birinci bakışta “Evet ya, otomobil kullanmak neden spor olsun ki?” dedirtmeyi başarıyordu.
Peki atlet ne demek?
Biz atlet diyor olsak da pek çok lisanda atletin karşılığı olan sözcük aslında atlettir. Antik Yunan’daki Athlon sözcüğünden gelir ve manası “Bir ödül için yarışan kişi”dir. Bu açıdan bakınca pilotlar atlettir lakin MasterChef Türkiye’de de beşerler ödül için yarışır, onlar da yemek sportmeni mudur?
Sporcu sözcüğünün manasına TDK’den baktığımızda “sporla uğraşan kimse” yanıtını alıyoruz. Bu açıklama hiçbir işimize yaramadığı için gidip bir de “spor” sözcüğüne bakalım. “Bedeni yahut zihni geliştirmek hedefiyle şahsî yahut toplu olarak gerçekleştirilen, kimi kurallara nazaran uygulanan hareketlerin tümü.” Yarışçıların da fizikî ve zihinsel olarak hazırlanmaları gerekiyor, yarışların da kuralları var. Bu açıdan bakınca atlet sayılırlar. Bir de atlet sözcüğüne bakalım. “Atletizm ile uğraşan kimse” diyor. Yeniden işimize yaramaz. Atletizm nedir pekala? Burada da “Beden gücünü, çevikliği, yetenekleri geliştirmeye yarayan koşu, atlama, yük kaldırma, atma vb. tek başına yapılan ferdî sporların genel ismi.” sözü var. Sonunda işe fayda bir şey çıktı. Yani pilotların:
- Beden gücü
- Çeviklik
- Yetenek geliştirme
yapması ve tek başına yarışması lazım. Otomobilin içinde kaç kişi var sayıyoruz: 1. Tek başına müsabaka kısmı tamam. Gelin, diğer üç başlığı birlikte inceleyelim. Hatta Formula 1 atletlerinin olağan bir insan ile ortasındaki farkı görmek için kendimle kıyaslayayım, karşılaştırmada kullanabileceğimiz kimi değerlendirmelerde kendi skorlarımı biliyor olmam oldukça işe yarayacaktır.
Beden gücü:
Öncelikle bu alandaki en temel noktalardan biri; ağırlığa katlanabilme, içsel güç ve uygulanabilen güçtür. Arabalar hızlanırken pistte hızlanan bir uçaktaki üzere bir eylemsizlik hissi olur. Bu pay dayanmak çok güç değildir. Uçak birden durursa ne olur pekala? Uçak durmak zorunda kalırsa savrulup bir yerimizi kırmayalım diye o kemeri takıyoruz arkadaşlar. Formula 1 araçlarında frenleme anında 5Gkuvvet yersiniz. Duvara vurursanız üstünüze 15-16G kuvvet biner.
Bunu tam olarak anlamak için şöyle yapalım, kaç G kuvvet tesir ediyorsa üzerinizdeki şeylerin tartısını o sayıyla çarpın. 8 kilogramlıkkaskınız frenlemelerde 40 kilogram üzere hissedilir. Max Verstappen üzere 51Gkuvvetle duvara çarparsanız, o kask 408 kiloluk kuvvet uygular. Sizin benim muhtemelen boynumuz kırılırdı, adam akşamına televizyona çıktı.
Bir öteki nokta da o araçları kullanmanın aslında ne kadar sıkıntı olduğunun bilinmemesi. Direksiyonu tutmak, gaza frene basmak bile çok önemli kuvvet istiyor. Bir spor salona gidip leg press’i 100 kilogramaayarlayın. Kolay bir pist seçtik diyelim ve bu bacak press’inde 15’lik bir set yapın. Tam 90 set. TAM BİR BUÇUK SAATTE. Canınıza kastım olmadığına nazaran bunu neden istedim? Formula 1 arabalarında frenlerin çalışması için 100 kilogramlık kuvvet uygulamanız gerekir. Pilotlar dakikada 15-20 sefer fren yapar. Bedenin geri kalanına tek tek örnek vermeye gerek var mı? Bence yok fakat şöyle diyeyim, vücudumuzda olduğunu bilmediğimiz kasları bile çalıştırmaları gerekiyor.
Karşılaştırmanın adil olması açısından ben de kendi yapabildiğimi söyleyeyim. İstanbulpark’ta sıralama tipi atarım ancak pite giriş cinsinde beni duvardan toplamanız lazım. Kaldı ki AlphaTauri’nin iki pilotunun toplam tartısı, benim ağırlığımı yetişmediği için 100 kilogram kuvvet uygulamak benim için çok daha kolay.
Dayanıklılıkkavramını da işin içine katarsak durum daha da vahim hale geliyor. Çünkü kokpitin içi 55-60 dereceye çıkıyor ve pilotların en yüksek süratlerde dakikadaki nefes sayısı 40’ı buluyor. Yarış boyunca da nabızları 170-180 arasında oluyor. Standart insanı temsil eden benim o kadar müddet o sıcakta durmamın tek bir nedeni olabilir, kalabalık bir kümeye mangalda et pişiriyorumdur.
Çeviklik:
Bunu ölçmek için iki tane usul var. Bunlardan biri, herkesin deneyebileceği başlangıç meydan okuması. Beş kırmızı ışık yanıp hepsi birden söner sönmez ekrana basıp sayacı durdurmaya çalıştığımız bu meydan okuma, parmakların suratını ölçmeye yarıyor.
Pilotlar bunu en geç saniyenin 0,3’ünde yapabiliyorlar. İnternetten uygulama indirip denediğimde ben de bu vakit aralığına girdim, lakin günde 3-4 bin söz yazdığımı ve çocukluğumdan beri elimde oyun kumandası tuttuğumu göz önüne alırsak tuşlara süratli basmam çok da şaşırtan değil. Burada temel oyunumuz Batak (kahvehanedeki değil).
El göz uyumunu ölçen bu oyunda ekranda yanıp sönen tuşlara en süratli biçimde ve vaktinde basmanız gerekiyor. Bir dakika içerisinde ne kadar çok düğmeye hakikat basarsanız o kadar âlâ. F1 pilotları bu alanda 70-80 puan yaparken ortalama bir insan 50 yapıyor. 30 saniyelik skorumu 2 ile çarparsak benim skorum ise 84. Ünü kaleci Mignolet ise 74 yaptı ki refleksleri yeterli bir kalecidir. Düşünün ki refleksleri ondan daha süratli pilotlar var. Heikki Kovalainen üzere insanüstü refleksleriniz varsa 121 yapabiliyorsunuz.
Yetenek geliştirmek:
Formula 1 pilotları, saatlerini simülatörde geçirir ve yarışlara hazırlanmayı amaçlarlar. Çok dar bir alandan hem pisti hem de aynalarını denetim edip, gördükleri şeylere nazaran tepki vermeleri gerekir. Bu yetenek de lakin vakitle kusursuzlaşır ve aşikâr bir seviyeyi geçerek şampiyonların ortaya çıkmasını sağlar.
Pilotlar daha çok küçük yaştan itibaren kendilerini yarış mesleklerine adarlar. Yaptıkları her idman da daha düzgün bir pilot olmak için yeteneklerini geliştirmelerini sağlamak üzerinedir.
Yani bir sporcuyu atlet yapan açılardan baktığımızda, Formula 1 pilotları da en az futbolcular, tenisçiler ve öteki atletler kadar sportmen. Benim üzere ortalama bir insanın ise Formula 1’deki rastgele birinden daha yeterli olduğu tek bir alan var: ömrümü yiyen Ferrari takımından daha hızlı lastik değiştirebilmek.
Webtekno
