Kendiğilinden düzelmiyor, müdahale şart!
Artikülasyon bozukluğu, yarık dudak yahut damak üzere yapısal anomali, nörolojik/gelişimsel bozukluklar, işitme kaybı ve öteki nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabiliyor. Bozukluk olduğu için bireyin kendi ana lisanına ilişkin konuşma seslerini eksik yahut yanılgılı üretmek durumunda kaldığını belirten uzmanlar, düşük anlaşılırlığın bireyde toplumsal ve duygusal gelişimi etkilediğini tabir ediyor. Lisan ve Konuşma Terapisti Ayşe Buse Saraç, artikülasyon bozukluğunun zaten düzelmediğini ve erken müdahalenin kritik ehemmiyete sahip olduğunu vurguluyor. Saraç, artikülasyon bozukluğu olan çocukların akran zorbalığı ile müsabaka ihtimalinin de yüksek olduğuna dikkat çekiyor.
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Fakültesi Öğr. Gör. Ayşe Buse Saraç, artikülasyon bozukluğuna yol açan faktörler ile birey hayatında yol açtığı meselelere değindi ve gelecekteki hayatı olumsuz etkilememesi için kıymetli tavsiyelerde bulundu.
Konuşmanın anlaşılmasını zorlaştırıyor
Artikülasyon bozukluğunun bireyin konuşma seslerini üretirken zahmet çekmesi ile karakterize olduğunu belirten Lisan ve Konuşma Terapisti Ayşe Buse Saraç, kelamlarına şöyle devam etti:
“Bozukluk olduğu için birey kendi ana lisanına ilişkin konuşma seslerini eksik yahut kusurlu üretir. Artikülasyon bozukluğu, yapısal anomali (yarık dudak yahut damak), nörolojik/gelişimsel bozukluklar, işitme kaybı ve öbür nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilir. Tıpkı vakitte rastgele bir nedene bağlı olmaksızın da görülebilir. Bu doğrultuda ‘kapı’ yerine ‘tapı’ yahut dondurma yerine ‘donduyma’ üzere farklı yanılgı tipleri görülebilir. Bu tip yanılgılar dinleyiciler tarafından konuşmanın anlaşılmasını sekteye uğratabilir. Bu nedenle erken çocukluk devrinde konuşma sırasında eksik yahut yanılgılı üretimlerin ebeveynler tarafından fark edilmesi ve vakit kaybetmeden lisan ve konuşma terapistine başvurulması gerekiyor.”
Çevre ile irtibattan kaçınıyorlar
Bireydeki konuşma bozukluğundan ötürü anlaşılır olmasının zorlaştığını tabir eden Saraç, “Düşük anlaşılırlık tıpkı vakitte toplumsal ve duygusal gelişimi etkileyebilir. Anlaşılırlığı düşük olan birey, etrafında yer alan başka şahıslarla bağlantıya girmekten kaçınabilir. Erken çocukluk periyodunda artikülasyon bozukluğuna sahip olan çocukların akran zorbalığıyla karşılaşabilme ihtimali yüksektir. Bu duruma paralel olarak akran etkileşimi de sekteye uğrayabiliyor. Tıpkı vakitte artikülasyon bozukluğuna sahip olan çocuklar ilerleyen periyotlarda okuma – yazma sürecinde zorluklarla karşılaşabiliyor.” dedi.
Erken müdahale gerekiyor
Artikülasyon bozukluklarının bizatihi düzelmediğini vurgulayan Lisan ve Konuşma Terapisti Ayşe Buse Saraç, “Bu bağlamda artikülasyon bozukluğunda erken müdahale kritik kıymete sahiptir. Yanlışlı yahut eksik üretilen sesler için vakit kaybetmeden lisan ve konuşma terapistine başvurulması gerekiyor. Aksi taktirde uzun müddettir yanlış yahut eksik üretilen konuşma seslerini amaç ses üretime yaklaştırmanın daha fazla vakit aldığını söyleyebiliriz. Bilhassa erken çocukluk devrinde artikülasyon meselelerine ait teşebbüsler, ebeveyn takviyesi alarak yürütüldüğünde daha başarılı sonuçlar elde edilmesine yardımcı oluyor.” tabirlerini kullandı.
Önce kusurlu ve eksik sesler belirleniyor
Saraç, lisan ve konuşma terapistleri tarafından yapılan informal ve formal değerlendirmeler sonucunda bireyin konuşma seslerine ait yaşamış olduğu yetersizliğin artikülasyon bozukluğu ile karakterize olup olmadığının belirlendiğini belirtti ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Ardından artikülasyon bozukluğu olan bireyin kusurlu yahut eksik ürettiği sesler belirlenerek terapi programı da bireyin gereksinimlerine nazaran kişisel olarak oluşturulur. Bu kapsamda gaye sese ait sesletim davranışının fark edilmesi ve eski sesletim davranışının değiştirilmesi sağlanır. Maksat sesin başarılı üretimine paralel olarak elde edilen sonuçlar sözcük, sözcük öbeği ve cümle içinde üretilir, aktiviteler ve konut çalışmaları ile günlük konuşmaya genellenir. Ebeveynler, çocukların klinik ortamın dışında devam eden çalışmalarında değerli bir rol oynarlar.”
Göz arkası edilen sıkıntılar hayatı etkileyebilir
Çocukların tipik olarak konuşma seslerini gelişimsel bir sırayla edindiklerini belirten Lisan ve Konuşma Terapisti Ayşe Buse Saraç, “Araştırmalar 4 – 4,5 yaş aralığındaki çocukların ana lisanı kapsamında yer alan sesleri gerçek üretmesi gerektiğini ve konuşmalarının ebeveynleri dışındaki bireyler tarafından da anlaşılması gerektiğini vurguluyor. Belirtilen yaş aralığından itibaren görmezden gelinen artikülasyon sıkıntıları yetişkinlik devrine kadar devam edebilir. Bu durum bireyin mesleksel, toplumsal ve akademik hayatını sekteye uğratabilir.” ikazını yaptı.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
Beyaz Haber Ajansı
