Türkiye bilindiği üzere pozisyonu itibariyle sarsıntı bölgesinde yer alıyor. Bu gerçeği bilmek bile tasa ve korkuya yol açabiliyor. Ülkemizde son devirlerde arka arda yaşanan zelzeleler yıkıcı tesirleri ile çok sayıda insanın psikolojisini olumsuz etkilerken, depresyon ve anksiyete bozukluğu üzere sonuçları da dikkat çekiyor.
Memorial Ataşehir Hastanesi Psikoloji Bölümü’nden Uz. Psi. Hande Taştekin, sarsıntı sonrası depresyon ve anksiyete bozukluğu hakkında bilgi verdi.
İnsanın en büyük kaygılarından biri bilinmemezlik üzerine kodludur. Şimdi yaşanmamış ancak yaşanma ihtimalinin olması üzerine kurulan kanılar beşerde büyük tasalara, endişelere ve telaşlara neden olur. Doğal afetler, bireylerin bildiği, yaşanması ihtimaline karşı tedbir planlarının düşünüldüğü ancak yaşandığında ne yapılacağının bilinemediği endişe bütündür. Bunlar doğal afetler öncesinde yaşanan kaygılardır.
Deprem sonrası; panik, gerilim bozukluğu, anksiyete gelişebilir
Türkiye’nin travması olan zelzele ise; yaşandığı vakit olumsuz tesirlere neden olmaktadır. Bunların başında ruhsal olarak yaşanılan etkenler gelmektedir. Şahıslar bir tehlikenin ya da tehlike mümkünlüğünün yarattığı çok panik, keder, endişe halinde olabilir. Bunların yanında; ne yaptığını bilememe, hislerini adlandıramama, algı durumunun ortadan kalkması üzere belirtiler gösterebilir. Bu belirtiler bireylerde depresif his durumlarına, anksiyeteye, panik belirtilere, travma sonrası gerilim bozukluklarına neden olabilir. Zelzele sırasında ortaya çıkan yansıların bütünü olağandışı bir duruma karşı verilen olağan reaksiyonlardır. Bu reaksiyonlara süratli müdahaleler yapmak her vakit işe yaramayabilir. Şokuyla, inkarıyla, yasıyla, öfkesiyle, acısıyla, kederiyle birinci evre yaşanmalıdır. Ama vakit geçtikten sonra hala belirtiler devam ediyor ve bilhassa günlük ömür işlevselliğimizi bozuyorsa o vakit ruhsal yardıma muhtaçlık var demektir.
Deprem sonrası her yaş kümesine farklı yaklaşılmalıdır
Korku ve kaygıları ele alış halimiz herkese nazaran farklılık gösterir. Bu türlü durumlara maruz kalmış bireylere karşı sabırlı ve anlayışlı olmalıyız. Bilhassa yaşlılara ve çocuklara kaşı, sarsıntısı anlatmak bilhassa çocuklara anlatmak daha zordur ve yaş kümelerine nazaran nasıl anlatacağımız farklılık gösterir.
Eğer çocuk zelzelesi biliyorsa yahut yaşadıysa anlatılmalıdır. Küçük yaş kümeleri oyun yoluyla kendini tabir ettikleri için o yaş kümeleri ile oyun kurarak, oyun oynayarak hislerinin anlatılması sağlanabilir ve sarsıntı genel çizgileriyle tabir edilebilir. Yaşlılarımız için ise zelzele; kaygı, korku ve depresif hisleri daha ağır hale getirebilir.
Yaşlılarımız için duygusal takviye ve teminat sağlamak onları rahatlatacaktır. Yalnız olmadıklarını hissetmek ve onların dertlerini, kaygılarını dinlemek ve cesaretlendirmek çok kıymetlidir.
Deprem sonrası günlük rutinlere başlanılması gerekiyor
Deprem yaşandıktan sonra mümkün olduğunca günlük rutinlerin başlatılması ve sürdürülmesi kıymetlidir. Şahısların hayatında zelzelesi konuşacağı, hislerini paylaşacağı bir alanın olması tıpkı vakitte yardımlarını yaptığı, sevdiği şeyleri devam ettirdiği, hayatını devam ettirdiği alanı da oluşturması gerekmektedir.
Deprem sonrası yetişkinlerin yaşadığı ruhsal sıkıntılar genel olarak şu halde sıralanabilir;
- Uyku sorunları
- Gelecekle ilgili dehşet ve kaygı
- Sinirlilik ve öfke
- Yeme alışkanlıklarında değişiklik
- Ağlama krizleri
- İnançsızlık ve şok
- Üzüntü, depresyon, hiper aktivite, sonluluk yahut öfke
- Depremle ilgili kabuslar ve tekrarlayan düşünceler
- Hiçbir duyguya sahip olmamak
- Enerji eksikliği yahut her vakit bitkin hissetme
- İştahsızlık ya da tam zıddı daima yemek yeme isteği
- Karar vermede yahut konsantre olmada zorluk
- Sosyal izolasyon, azaltılmış yahut kısıtlanmış faaliyetler
- Kimsenin seninle tıpkı yansıları vermediğini düşünmek
- Baş ağrısı, mide ağrısı yahut başka beden ağrıları
- Alkol ve uyuşturucu kullanımının artması
Yaşanan ruhsal problemlerle başa çıkabilmek için;
- Yaşanılan sarsıntı ya da doğal afetle ilgili diğerleriyle konuşarak oburlarının da hislerinizi paylaştığını fark edebilirsiniz.
- Arkadaşlarınız ve ailenizle vakit geçirmek yaşanılan güç vakitte size yardımcı olabilir.
- Düzenli beslenmek, sıvı tüketimi ve antrenman gerilimin olumsuz tesirlerini azaltabilir.
- Depremle ilgili haberleri tekrar tekrar izlemek yahut okumak yaşanılan depresyon ve anksiyete bozukluğunu artırabilir. Bununla birlikte yeni gelişmelerden de haberdar olun. Spekülasyon ve söylentilerden kaçınmak için muteber bilgi kaynakları kullanın.
- Depremden etkilenen öbür insanlara yardımcı olun. Öteki insanlara yardım etmek, ‘kontrolünüzün dışında’ hissettiren bir durumda size bir emel duygusu verebilir.
- Uyuşturucu ve alkol süreksiz olarak gerilimi ortadan kaldırıyor üzere görünebilir, fakat uzun vadede çoklukla aslında hissettiğiniz gerilimi artıran ek meseleler yaratırlar. Bu nedenle uyuşturucu ve alkolden uzak durun.
- Yaşadığınız depresyon ya da anksiyete vakit geçmesine karşın düzelmiyorsa profesyonel manada ruhsal dayanak alın.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
