Türkiye’de 2022 yılında 396 kadının neredeyse tamamı eşleri, eski eşleri ya da sevgilileri olan erkekler tarafından öldürüldü. Şimdi üçüncü ayına girdiğimiz 2023’te ise bu sayı 43’e ulaşmış durumda. İstastiklere nazaran ülkemizde bayanlar toplumsal hayattan iş hayatına, eğitimden sokağa her alanda ayrımcılığa, ruhsal ve fizikî şiddete maruz kalıyorlar.
Türkiye’nin “kadınların korkusuz ve özgürce yaşadığı; her alanda eşit olduğu bir ülke” olduğunu düşünenler de var elbette. Pekala datalar ne söylüyor? TÜİK’in ”İstatistiklerle Kadın” başlıklı raporu, bayanların toplumdaki yerine dair kritik bilgiler sunuyor.
Kadınların eğitim oranı yıllar içinde artmış olsa da hala geride;
TÜİK raporuna nazaran ülkemizdeki nüfusun %49,9’u bayanlardan, %50,1’i ise erkeklerden oluşuyor. Sayıya vuracak olursak kadın nüfusu 42 milyon 575 bin 441, erkek nüfusu ise 42 milyon 704 bin 112. Eğitimde bayan oranlarına baktığımızda ise yıllar içinde yükselişe geçen oranlarla karşılaşıyoruz.
Ülkemizde en az bir eğitim seviyesini tamamlayan 25 ve daha üst yaştaki bireylerin toplam nüfus içindeki oranı %92,1. Nüfusa nazaran dağılımına baktığımızdaysa bu oranın kadınlarda %87,3, erkeklerde %97,1 olduğunu görüyoruz.
Yüksekokul ve fakülte, yüksek lisans ve doktora mezunu olan 25 ve daha üst yaştaki nüfusun toplam oranı %23 iken bayan ve erkeklere baktığımızdaysa sırayla %20,9 ve %25,1 olduğunu görüyoruz.
Eğitimde ‘eşit gibi’ görünen görüntü, iş hayatına ve toplumsal hayata geçtiğimizde giderek karanlıklaşıyor;
Ülkemizde 15 yaş ve üzeri istihdam oranı %45,2, işgücüne katılma oranı ise %51,4. Bu oranları cinsiyete nazaran incelediğimizde ise kadınlarda istihdam oranı %28 iken erkeklerde bu oran %62,8 olarak karşımıza çıkıyor. İşgücüne katılma oranında ise bayanların oranı %32,8, erkeklerin ise %70,3.
Ebeveynlerin çalışma hayatına iştirakine baktığımızda ise yeniden bir uçurumla karşılaşıyoruz. 2021 yılında 3 yaşın altında çocuğu olan 25-49 yaş kümesindeki bayanların istihdam oranı %26,1, erkeklerin istihdam oranı ise %89,1. Bilgiler gösteriyor ki çocukların bakımları büyük oranda hala sırf ‘kadının sorumluluğu’ görülüyor.
Farklı meslek kümesi ve konumlarda bayanların yerine baktığımızda;
- Kadın büyükelçi oranı %27,2, erkek büyükelçi oranı ise %72,8
- Yükseköğrenimde vazifeli profesörler içinde bayan profesör oranı %33,2, erkek oranı ise %66,8
- Yönetici konumunda yer alanlar içinde bayanların oranı %20,7, erkeklerin ise %79,3.
Ev işleri konusunda ise halen kadınlara daha fazla görev yüklenmiş durumda;
- %94,4 ile çocuk bakımı
- %85,6 ile çamaşır ve bulaşık yıkama (makineyle bile olsa)
- %85,4 ile yemek yapma ve meskenin günlük toplanması ve temizlenmesi işleri
kadınlar tarafından üstleniliyor.
Kadınlar kendilerini daha fazla ‘güvensiz’ hissediyorlar;
2022 yılında elde edilen datalara nazaran, yaşadıkları etrafta gece yalnız yürürken kendilerini inançsız hissedenlerin toplam oranı %21,8 iken bu oran kadınlarda %30,4, erkeklerde %13. Evde yalnız otururken kendilerini inançsız hissedenlerin oranı 2022 yılında %5 iken bu oran bayanlarda %6,8, erkeklerde %3,2 oldu.
Böylece bayanların geride olduğu eğitim ve iş hayatı kategorilerine karşılık önde oldukları kategoriler ise konut işleri ve güvensizlik ile endişe olarak öne çıkıyor…
