Bilinçsiz antibiyotik tüketiminde ‘sessiz pandemi’ uyarısı
ANKARA Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Nadir Yarsan, her yıl dünyada 700 bin kişinin, bilinçsiz antibiyotik tüketimi sonucu antibiyotik dirençli bakterilerden kaynaklanan enfeksiyon nedeniyle öldüğünü söyledi. Prof. Dr. Yarsan, “Eğer tedbir alınmazsa 2050 yılında bu sayının 10 milyona ulaşacağı tarafında araştırmalar var. Bu, her 3 saniyede 1 insan mevti demek. Şu anda ‘sessiz pandemi’ olarak devam eden antibiyotik direncine yönelik şayet tedbir alınmazsa aşikâr bir noktadan sonra Covid-19 pandemisinde yaşadığımız üzere gerçek bir pandemi haline gelecektir” dedi.
Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Nadir Yarsan, 18 Kasım’ın ‘Avrupa Antibiyotik Farkındalık Günü’ olduğunu belirterek antibiyotiklerin, enfeksiyonlarla çabada kullanılan ve stratejik ehemmiyeti olan etiyolojik tedavi casusu olduğunu belirtti. Yarsan, antibiyotiklerin bakterilerden kaynaklanacak enfeksiyonlarda direkt kullanılmaları gerektiğini kaydederek,
“Rasyonel tesirin ortaya çıkabilmesi için nitekim akılcı ve şuurlu kullanılmaları gerekir. Bu türlü olursa tedavisel fayda sağlanır. Bu türlü olmazsa o vakit antibiyotiklerden kaynaklanacak birtakım aksilikler ortaya çıkar. Antibiyotiklerin sıhhat açısından insanlarda ya da hayvanlarda kullanılan gaye çeşide nazaran direkt olumsuz tesirleri olabilir. Bunun ötesinde bir kalıntı riski kelam konusu olabilir. Veteriner hekimliği boyutunda antibiyotikler yaygın kullanılır. Veteriner hekimliğinde kullanılan yaklaşık bin 600 tane ruhsatlı ilacımız var. Bu ilaçlardan 800’den fazlası antibiyotiktir. Hasebiyle yükte kullanılır. Bunlardan kaynaklanacak halde bir kalıntı riski ortaya çıkabilir. Kalıntı vasıtasıyla da sonuncu tüketici pozisyonundaki insanlara yansıyabilir. Bunun haricinde maksat niteliğindeki canlıda bağışıklık sistemi baskılanabilir. Bunun ötesinde bugün için son derece kıymetli bir mevzu olan ve ‘sessiz pandemi’ ismi verilen bir olay kelam konusu olabilir. Amaç niteliğindeki bakteride ilaca karşı bir direnç gelişebilir. Artık ilacı siz istenilen halde kullansanız da artık o ilaçtan yani antibiyotikten beklenen gerçekçi tesirler ortaya çıkamaz. Bu antibiyotiğe karşı bir direnç geliştiği ile tabir edilir. Husus bu türlü bakıldığı vakit hem hayvan sıhhati hem de halk sıhhati açısından önemlidir” diye konuştu. ‘HER 3 SANİYEDE 1 İNSAN VEFATI DEMEK’Tüm dünyada 2019 yılının sonunda başlayan Covid-19 pandemisinin yaşandığını hatırlatan Prof. Dr. Yarsan, “Pandemide bizi korkutan durum Covid-19’dan kaynaklanan ölümlerdi. 2019 Aralık ayında başladı, bugün 2022 yılının sonundayız. Tüm dünyada Covid-19 kaynaklı vefat sayısı yaklaşık 6,5 milyon civarındadır. Antibiyotik direnci ile ilgili şayet tedbir alınmazsa süreç bu türlü giderse ‘sessiz pandemi’ diye isimlendirilen bu durum devam ederse şu andaki sayılar; antibiyotik dirençli mikroorganizmalardan kaynaklanacak biçimde her yıl dünyada 700 bin insanın vefatı kelam konusu. Avrupa Birliği’nde bu sayı 33 bin, Amerika Birleşik Devletleri’nde 35 bindir. Şu anda her 45 saniyede 1 insan vefatı gerçekleşiyor. ‘Sessiz pandemi’ bu türlü devem ederse rastgele bir tedbir alınmazsa yayımlanan rapora nazaran tedbir alınmazsa, 2050 yılında bu sayının 10 milyon insan olacağı tarafında. Bu, her 3 saniyede 1 insan vefatı demek. Nitekim korkutucu sayılardır. Bu nedenle ehemmiyeti ortaya konmamış ancak bir ‘sessiz pandeminin’ varlığı da kabul edilmiştir” dedi.’OECD ÜLKELERİNDE TÜRKİYE BİRİNCİ SIRADA’Prof. Dr. Yarsan, veteriner hekimlikte de beşeri hekimliğinde de antibiyotik kullanıldığını söyleyerek, “Antibiyotikler bu biçimi ile karşılaştırıldığı vakit insan hekimliğinde yaklaşık yüzde 30’larda, hayvan sıhhati hizmetlerinde yüzde 70’e varan oranda antibiyotik kullanılır. Hasebiyle daha fazla oranda veteriner hekimlikte kullanılır. Antibiyotik kullanım potansiyeli noktasında tüm dünyada OECD ülkelerinde Türkiye birinci sırada. Antibiyotik direnci noktasında da dünyada Yunanistan’dan sonra 2’nci sıradayız. Münasebetiyle bu sayılar nitekim yüksek sayılardır. Onun için bizlerin önlem alması, şuurlu olması, yanlışsız şeyleri şimdiden planlamamız gerekir. Şu anda ‘sessiz pandemi’ olarak devam eden antibiyotik direncine yönelik şayet tedbir alınmazsa muhakkak bir noktadan sonra Covid-19 pandemisinde yaşadığımız üzere gerçek bir pandemi haline gelecektir. Münasebetiyle ileriye dönük bu çalışmaların şimdiden yapılması ve planlanması gerekir” diye konuştu.’ULUSLARARASI TARAFIYLA HUSUS EL ALINDI’
Prof. Dr. Yarsan, hususun tedbir noktasında ülkelerin ferdi düşünecek durumda olmadığını vurgulayarak, “Uluslararası istikametiyle bu husus ele alındı. Ekim 2022’de 4 tane memleketler arası sıhhat kuruluşu bir ortaya geldi. ‘Tek sağlık’ deklarasyonu halinde ortak bir deklarasyon yayımlandı. Bu noktada ileriye dönük ne yapılması gerektiğini değerlendirmeye başladılar. Bu hem ‘tek sağlık’ çatısı altında; ancak antimikrobiyal direnç üzerinde bir yaklaşımdı. Oradaki sözler de ‘artık bahis kıymetlidir, evet bu vurgulansın. Ülkeler kendilerine nazaran belirli stratejiler uygulasın, bilinçlendirme tarafında çalışmalar yapsın.’ Yapılması gereken bu olayın ‘tek sağlık’ yaklaşımı içerisinde ele alınması, irade gösterilmesi ve kararlılıkla bunun üzerinde durulması. Bu yaklaşımlar birleştirilirse ileriye dönük olarak en azından olayla ilgili uğraş ülkesel ölçekte gerçekleştirilebilir” dedi.
