Türkiye’de yılda ortalama 140 bin kişi felç geçiriyor. Felç geçiren bireylerin gecikmeden fizik tedaviye başlaması gerektiğini aktaran Hekim Takvimi uzmanı Fizyoterapist Ömer Sayma, felç hakkında bilinmesi gerekenleri anlatıyor.
Beynimiz, bedenimizin öbür kısımlarıyla bağlantı halinde olan nöron dediğimiz beyin hücrelerinden oluşuyor. Bu hücreler işlevlerini yerine getirebilmek için oksijene ve kan yoluyla beslenmeye muhtaçlık duyuyorlar. Beynimize oksijeni ve gereksinimi olan besinleri taşıyan damarlarda kan akışı azaldığında yahut kesintiye uğradığında beyin hasarı gelişiyor ve bu durum felç olarak tanımlanıyor.Tıbbi açıdan iskemik ve hemorajik olmak üzere iki farklı felç çeşidi olduğunu söyleyen DoktorTakvimi uzmanlarından Fizyoterapist Ömer Sayma, araştırmalara nazaran her 10 felçten 8’i iskemik felç, geriye kalanının ise hemorajik felç olduğuna dikkat çekiyor. Fzt. Sayma, bu felç çeşitlerini söyle açıklıyor: “İskemik felç, damarların daralmasına neden olan ve kan akışını durma derecesine getiren plak yapılarından kaynaklanıyor. Bu felç çeşidinde tıkanıklık, aşikâr bir vakit sonra giderildiği için süreksiz felç olarak tanımlanıyor. Şayet giderilmezse de mevtle ya da büyük mani durumlarına sebep olabiliyor. Hemorajik felç ise beyne giden damarlardaki kanama sonucu oluşuyor. Kan ile dolan kısımda şişkinlik ve baskı sonucu hücre vefatı gerçekleşiyor. Bu kanamaya travmalar, kazalar ve yüksek tansiyonun damarı yırtıp doku içine sızması da sebep olabiliyor. Bu felç çeşidi daha ender görülse de ölümcül olabiliyor.”
Çevrenizdeki insanların söylediğini anlayamamak, felç belirtisi olabilir
Felcin erkeklerde daha çok görüldüğünü, kişinin birinci derecede akrabalarında felç görülmüşse risk taşıyabileceğinin altını çizen Fzt. Sayma, felç olaylarının neredeyse yarısının, damarları zedeleyen, tıkanmasına ve patlamasına yol açan yüksek kan basıncı nedeniyle oluştuğunu söylüyor. Fzt. Sayma, sistemsiz kalp atışı, şeker hastalığı (diyabet), yüksek kolesterol sigara ve alkol kullanımı ve çok hareketsiz hayatın felce neden olan faktörlerin başında geldiğini belirtiyor.
Felç apansız geliştiği için belirtilerin evvelden görülüp tedbir alınmasının kelam konusu olmadığını söyleyen Fzt. Sayma, “Bir anda gerçekleşen baş karışıklığı ve etrafınızdakilerin ne dediğini anlayamama, her iki beğenilen yahut birinde beliren bulanık görme kaybı, konuşma bozukluğu, bir omzu hareket ettirememe, yüzün bir bölgesinde apansız oluşan çökme, dudak düşmesi, göz kapağını kapatamama ve his kaybı felç belirtisi olarak sıralanabilir” diyor. Felç riskini azaltmak için tertipli tabip denetimlerinin yanında beslenme alışkanlıklarına dikkat edilmesi gerektiğini belirten Fzt. Sayma, tansiyon ilaçlarının kendi başına bırakılmaması, gerilim denetiminin öğrenilmesi, ağır olmayan tertipli antrenmanların ve sıhhat hayat sürmenin çok kıymetli olduğunu da aktarıyor.
Felç geçiren hasta vakit kaybetmeden fizik tedaviye başlatılmalı
Yaşanılan rahatsızlığın felç olup olmadığını ve hangi bölgedeki sıhhat probleminden kaynaklandığını anlamak için uzman bir hekimle görüşülmesi gerektiğini belirten Fzt. Sayma, belirtiler görüldüğü anda en yakın sıhhat kuruluşuna gidilmesi konusunda uyarıyor. İskemik felcin kan pıhtılarının damarları tıkaması sonucu görüldüğünden pıhtı giderici ilaçla; hemorajik felcin ise teşhise nazaran ameliyat ile tedavi edilebileceğini anlatan Fzt. Sayma, MR, anjiyografi, kan ve idrar testleriyle beyinde gerçekleşen hasarların rahatlıkla tespit edilebildiğine dikkat çekiyor.
Eğer hasta uygun şartlarda ise en erken süreçte fizik tedaviye başlanmasının çok değerli olduğunu belirten Fzt. Sayma, tedavi sürecinde dikkat edilmesi gereken noktaları şu formda açıklıyor: “Hastada yatmaya bağlı olarak yatak yaraları gelişebilir, bu enfeksiyona neden olur. Bunların olmaması için çarşaf altına serilen havalı yataklar, istirahat splintleri, pak çarşaf ve yatak örtüsü çok kıymetlidir. Hastalar sonda kullanabilir, sondanın enfeksiyon üretmemesi için bakımı ve paklığı tertipli olarak yapılmalıdır. Hasta şuurlu ise yapamadığı hareketler belirlenmeli, hastaya yatak içi idmanlar ile dönüşler, hastayı yormayacak halde sık aralıklarla yaptırılmalıdır. Hastanın yatak içinden oturma durumuna yavaş yavaş getirilmesi, beden istikrarının tekrar kazanması sağlanmalıdır. Sonrasında yatak kenarında ayakta durma, istikrar antrenmanları, yük aktarmaları çalıştırılmalıdır. Bu evreleri da geçen hastaya yürüme antrenmanları başlatılmalıdır. Felç tedavisinde birinci vakitlerde kazanım daha yüksektir, vakit geçtikçe kazanım yavaşlamaktadır. O yüzden tembelliğe yakalanmamalı, uğraş ruhu her vakit yüksek olmalıdır! Felç, tedavisi olan lakin tedavisi hayli uzun süren bir rahatsızlıktır. Bu yüzden sabırlı olmalı, motivasyonu kaybetmemeli, istikrarlı ve inançlı formda ilerlenmelidir.”
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
