Temel besin ve paklık eserlerinde enflasyon ve maliyet artışlarının tesiriyle fiyatlar yükselmeye ve el yakmaya devam ediyor. Tüketici Hakları Derneği Genel Lideri Turhan Çakar, tahlilin para, mahpus cezası ya da kapatma cezası ile olmayacağını, yasal düzenleme ile olabileceğini söyledi. Çakar, “Yasal düzenleme ile maliyet fiyatı üzerine en fazla yüzde 10 kâr hududu getirilmeli” dedi.
Ticaret Bakanlığı, temel besin ve paklık eserlerinde “fahiş fiyat uyguladığı ve stokçuluk yaptığı” belirtilen zincir marketler ve işletmelere yılın birinci 10 ayında toplam 9 milyon 403 bin TL para cezası verdi. Pandemide ise toplamda 56 milyon 602 bin 168 TL idari para cezası uygulandı. Cezalar, fiyatlarda düşüş sağlamadı.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Katar dönüşü yaptığı açıklamada denetimlerin çok daha farklı uygulamalarla devam edeceğini, kabine toplantısında buna ait atılacak adımların masaya yatırılacağını söyledi. Erdoğan, “Çünkü para cezası demek ki bunları ıslah etmiyor. Para cezasının dışında atılacak adımları da birinci Kabine Toplantımızda inşallah masaya yatırırız ve oradan da bunların üzerine ayrıyeten gideriz. Değişik teklifler var. Bütün problem yaptırımın çok daha ağır olması. Bu bunlara ürkütücü gelebilir. Bunu halletmek lazım” demişti.
‘YASAL DÜZENLEME İLE KÂR ORANI SINIRLANDIRILMALI’
DHA’ya açıklamalarda bulunan Tüketici Hakları Derneği Genel Lideri Turhan Çakar, cezaların yetersiz olduğunu vurgulayarak şöyle konuştu:
“Çözüm için bir yasal düzenleme yapılmak zorunda. Bilhassa piyasaya hakim olan birtakım monopoller var. Başta zincir marketler olmak üzere, besin ve ziraî eserleri satan firmaların satış fiyatları konusunda bir sınırlama getirilmeli ve buna ait yasal düzenleme yapılmalı. Zincir marketler ve firmalar çiftçiden bu eserleri alıyorlar, üzerine yüzde 300-400 kârlarını koyarak satıyorlar. Ya da birtakım aracılardan, toptancıdan alıp satıyorlar. 3-4 kat kâr etmemesi için bu bahiste bir sınırlama olmalı. Nasıl olmalı; bu eserleri satan firmaların 1 kilo için maliyeti nedir, bunun kendisine maliyetini devlet onlarla görüşerek tahlil edip, yasal düzenlemede maliyet fiyatı üzerine en fazla yüzde 10 kâr hududu getirilmeli, kâr sınırlamasına uyulup uyulmadığına ait de ağır periyodik kontroller yapılmalı. Aksi takdirde tek başına cezaların ağırlaştırılması, kâr oranını sonlandırmaya ait yasal düzenleme olmadan kâfi olmayacak.”
‘ARACILAR ORTADAN KALDIRILMALI’
Çakar, kalıcı tahlil için ise piyasanın tekelleşmesinin önlenmesi gerektiğini belirterek, “Aracı sistemin ortadan kaldırılması gerekir. Direkt doğruya küçük çiftçilerden aracı olmadan tüketiciye gelebileceği bir tertip kurulmalı. Bunun için de devletin devreye girmesi gerekir. Büyük firmalar var, bunlar piyasayı yönlendiriyor, monopol piyasanın ortadan kaldırılması gerekiyor. Aracı sistemi ortadan kaldıracak, dağıtımı düzenleyecek bir tertip gerekli. Ziraî KİT’lerin yine kamusallaştırılması gerekiyor, yeni ziraî, besin KİT’leri kurulması gerekiyor. Bu kitler aracılığı ile bu eserlerin dağıtımını direkt tüketiciye bu kitler yapsın. Evvelden bu yapılıyordu, artık çok daha güzel yapılabilir. Devlet müdahalesi ile, KİT’lerin kurulması ile dağıtımını şahsen devlet yaparsa; aracı, toptancı, inhisarlar ortadan kalkarsa, besin, zerzevat fiyatları 5’te 1’e iner, 25 liralık eser 5 liraya iner” diye konuştu.
‘KAPATILMALARI TAHLİL DEĞİL’
Çakar, fahiş fiyat uygulayan işletmelerin kapatılmasının tahlil olmadığını vurgulayarak, “Ceza tahlil değil, kapatılması tahlil değil. Kamu müdahale etmediği sürece tahlil olmaz. KİT’ler tüketiciye çok ucuz fiyata besin satıyordu, geniş dağıtım ağları vardı. Cezaları ağırlaştırmak tahlil değil, sistemin büsbütün ortadan kaldırılması lazım. Kabine toplantısında bunun konuşulması gerekiyor. KİT’lerin kamusallaştırılması, yeni KİT’lerin kurulması, besin eserlerinin tüketiciye şahsen dağıtılması formunda tahlil teklifleri konuşulmalı. Üretim, tüketim, dağıtım fiyat siyasetlerini devletin belirlemesi lazım” tabirlerini kullandı. (HABER MERKEZİ)
