Kemik erimesi (osteoporoz), bir travma yahut yüke karşı kemiğin direncinde azalmaya ve bunun sonucunda kırıkların ortaya çıkmasına neden oluyor. Yıllar geçtikçe her insan kemik kütlesini birmiktar kaybediyor ve bu nedenle de yaş ilerledikçe osteoporoz daha yaygın görülüyor. Bayanlarda menopozdan sonraki birinci yıllarda kemik erimesi hızlanıyor.
Memorial Şişli Hastanesi Geriatri (İleri Yaş Hastalıkları) Bölümü’nden Uz. Dr. Yıldıray Topçu, kemik erimesi (osteoporoz) hakkında bilgi verdi.
Kemik erimesi kemikleri gözenekli ve kırılgan hale getiriyor
Kemik erimesi ileri yaş yahut çeşitli hastalıklar nedeni ile kemik kütlesinin azalması ve kemik mikro mimarisinin bozulması sonucu kemik kırılganlığının artması ile karakterize bir kemik hastalığıdır. Osteoporoz ya yeni kemik oluşumu azaldığından ya da kemik yıkımı arttığından ya da her iki nedenden ötürü ikisi ortasındaki istikrar bozulduğunda ortaya çıkar. Osteoporozda kemikler daha gözenekli hale gelir. Kemik yapım-yıkım hücrelerinin sayıları azalır ve yerlerini yağ hücreleri almaya başlar Bu da kemikleri daha ince ve kırılgan hale getirmektedir. Kemikler bir travma karşısında daha az dirençli olur ve kolaylıkla kırılır.
Menopoz sonrası bayanlarda kemik erimesi daha süratli oluyor
Doğal süreçte bilhassa 30’lu yaşlar sonrasında yaşın artması ile birlikte kemik dokusunda vakitle bir ölçü azalma olmaktadır. Bu azalma ek faktörler varlığında kritik eşiği geçerse osteoporoz gelişmektedir. Menopoza kadar bayan cinsiyet hormonu östrojen kemikleri korur. Kemik erimesi menopoz sonrası östrojendeki azalma sonucu bayanlarda kemik kaybını daha da hızlandırır ve kemik erimesi bayanlarda daha sık görülür. Osteoporoz gelişme riskini artıran çok sayıda faktör bulunmaktadır. Cinsiyet dışında en değerli risk faktörü ileri yaştır. Romatoid artrit üzere romatizmal hastalıklar, diyabet, hipertiroidi, hiperparatiroidi, beslenme ve besin emilim bozuklukları, steroid kullanımı, multipl myelom üzere birtakım hastalıklar, erken menopoz, sigara kullanımı, genetik yatkınlık, bilhassa erken yaşlarda sedanter (hareketsiz) ömür, D vitamini eksikliği üzere birçok etken kemik erimesine neden olabilmektedir.
Osteoporoz çoklukla belirti vermez
Osteoporozu erken tespit etmek ve tedavi etmek değerlidir. Osteoporoz ekseriyetle kırık gelişinceye kadar bir belirti vermez. Bazen uzunlukta kısalma, kamburlukta artış üzere fizikî değişiklikler hasta yahut hasta yakınları tarafından fark edilebilir. Gençliğine nazaran uzunluğunda 4 cm’den fazla kısalma, kamburluk ve öne eğilme, gücü yüksek olmayan bir travma ile beklenmeyecek halde kemikte kırık oluşması belirti ve bulgular ortasında sayılabilir.
Kemik erimesi tanısı kemik mineral yoğunluğu testi ile konuyor
Enerjisi yüksek olmayan bir travma ile kırık gelişmesi durumunda osteoporoz akla gelmelidir. Teşhis ekseriyetle kemik mineral yoğunluğu ölçümü ve klinik hikayenin birleştirilmesi ile konulur. Erişkinlerde kemik yoğunluğunun genç erişkin bireylerin kemik yoğunluğu oranı ile karşılaştırılarak elde edilen T skoru bedelleri baz alınarak tanıya gidilir. Bilhassa 65 yaş ve üstü bireyler için kemik yoğunluğu testi (kemik dansitometrisi) önerilmektedir. Kemik mineral yoğunluğu en sık kemik mineral dansitometre aygıtı (Dexa) ile ölçülmektedir. Kantitatif tomografi (QCT) ile de kemik mineral yoğunluğu ölçülerek tanıya gidilebilir. Uygun hikaye olduğunda ölçüm yapılmadan tanıya gidilebilirken verilen tedavinin takibi için yeniden de kemik mineral yoğunluğunun ölçümü yararlı olmaktadır.
Tedavi kişinin başka hastalıklarına nazaran planlanıyor
Yeterli D vitamini, kalsiyum ve protein alımı sağlandıktan ve kişinin fiziki durumunun elverdiği ölçüde antrenman yapıldıktan sonra bir ekip ilaçlar tedavide kullanılmaktadır. Bu ilaçların bir kısmı temelde kemik yıkımını azaltarak bir kısmı da yeni kemik imalini artırarak tesir göstermektedir. Haftalık, aylık alınabilen oral kemik erimesi ilaçları olduğu üzere, yıllık serum üslubunda, 6 ayda bir insülin üzere subkutan uygulanan yahut yeniden insülin üzere günde bir sefer kullanılan kemik erimesi ilaçları vardır. Kişinin klinik hikayesi, işlevsel durumu, böbrek yetmezliği durumu ve ek hastalıklarına bağlı olarak hasta ile bir arada uygun bir tedavi programı oluşturulmaktadır.
Kemik erimesi önlenebilen bir rahatsızlıktır
Sağlıklı alışkanlıklar edinerek kemik erimesinin önüne geçilebilir. Sağlıklı bir kemik metabolizması için kalsiyum çok değerlidir. Bu nedenle süt, yoğurt, peynir üzere kalsiyum içeren yiyeceklerin sık tüketildiği bir beslenme şekli kemiklerin güçlü olmasına katkıda bulunur. Kalsiyuma ek olarak, kâfi D vitamini değerlidir. D vitamini, bağırsaklardan kalsiyumu emmek ve kemiklere iletmek için gereklidir. D vitamininin çok büyük bir kısmı güneş ışığının (UV ışınları) yardımıyla deride üretildiği için yaz aylarında dışarıda güneş altında gereğince vakit geçirmeyi gerektirir. Kemik ve kas kütlesini güçlü tutabilmek için nizamlı hareket edilmeli ve antrenman yapılmalıdır.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
