Tabii ki liglere 45 gün orta verilmesinin sebebi 2022 Dünya Kupası, namıdiğer, ‘futbolun en büyük organizasyonu’. Lakin bir Dünya Kupası’nın kış aylarında düzenlenmesi, daha evvel hiç deneyimlemediğimiz bir şeydi.
Bu turnuvanın Katar’da gerçekleşmesi, konut sahibi ülkenin açıklandığı tarihten bugüne dek esasen pek çok istikametten tartışıldı. Kimisi turnuvanın Katar’da düzenlenmesine en başından karşı çıkıp maçlar hoş geçse bile tatmin olmadı, kimisi de bunu alışılmışın dışında olumlu bir farklılık olarak gördü. Lakin biz bugün bu Dünya Kupası’nın pek fazla konuşulmayan, bambaşka bir yüzünü ele alacağız.
Aslında Katar’da yaz aylarında yaşanan çok sıcaklar nedeniyle maçların Kasım ve Aralık’ta oynanması kulağa mantıklı gelebilir. Fakat…
Bunun doğurduğu ve pek fazla ele alınmayan bir düşünce var: Dünya Kupası’nda gayret eden futbolcular, turnuvanın akabinde kulüp gruplarına yorgun döndüklerinde ağır lig temposuna nasıl ayak uyduracak? Karşılık bekleyen öbür bir soru, turnuvada yer almayan oyuncular, 45 günlük ortada formlarını ne kadar koruyabilecek?
Takımlar, bu düşünceyi daha evvel de yaşamıştı: Covid-19 pandemisi nedeniyle birçok ülkede liglere orta verilmiş, uzun müddet futbol oynanamamıştı.
Koronavirüsün tesirlerinin en çok hissedildiği, hepimizin meskenlere kapandığı o periyotta pek çok ülkede ligler yarıda kalmıştı. Örneğin Süper Lig‘in 2019-2020 sezonunda ülkemizdeki koronavirus önlemleri kapsamında lig 16 Mart’ta tatil edilmiş 12 Haziran’a kadar hiçbir maç oynanamamıştı. 12 Haziran ile kaldığı yerden devam eden ligde bu 87 günlük orta grupları berbat etkilemiş, pek çok takım lig tekrar başladıktan sonra önceki formlarından uzak bir imaj sergilemişti. Futbolcular da eski tempolarını tekrar yakalayabilmek ismine efor gösterirken sakatlık gibi sıhhat sıkıntılarıyla karşılaşmıştı.
Dünya Kupası için verilen orta ise 45 gün…
Tabii ki bu orta, pandemi için verilen ortadan daha kısa. Öte yandan turnuvaya giden oyuncular maç oynamaya devam edecek. Fakat oynayanlar yorgun dönecek; oynamayanlar ise maç tempolarını kaybedecek. Peki biz ligler başladıktan sonra yeniden tıpkı pandemi ortasının akabinde olduğu üzere eski formundan uzak ve sakatlıkların daha sık yaşandığı bir futbol mu izleyeceğiz?
Bu sorulara Acıbadem Hastanesi Ortopedi ve Travmatoloji Bölümü’nden Doçent Doktor Safa Gürsoy ile karşılık arayacağız. Spor ve diz yaralanmaları üzerine uzun müddettir çalışan Gürsoy, Amerika’da bulunduğu müddette NBA (National Basketball Association) kadrolarından Chicago Bulls’un doktorluğunu da üstlendi.
2022 Dünya Kupası’nın Katar’a verilmesinin akabinde oluşan korkulardan biri hava sıcaklığıydı.
Sıcaklık, atlet sıhhatini olumsuz etkileyen şartların başında geliyor. Dünya Kupası her ne kadar Kasım – Aralık aylarında düzenlense bile, yüksek tempoya sahip olan bu maçlar yüksek sıcaklıklarda oynanıyor. Hatta Katar, turnuva hazırlıkları kapsamında maçların oynanacağı 8 stada klima sistemi de kurmuştu. Doçent Hekim Safa Gürsoy, bu noktada kıymetli olanın oyuncuların karşılaşmanın gerçekleşeceği yere adaptasyonu olduğunu şu sözlerle vurguluyor:
”Hava sıcaklığının 30 derecenin ve nem oranının %60’ın üzerinde olması tüm öteki standartlara ek olarak yorgunluğu arttırıcı bir faktör oluşturur. Buna rağmen atletin kardiyovasküler ve genel metabolik durumu yerinde ise bu duruma adapte olmasında yahut toleransında bir sorun beklenmez. Karşılaşmaların gerçekleşeceği yer bu hudutların üzerindeyse, aktüel yaklaşım turnuva öncesi bu lokasyona, ideali 6-10 gün ortası olmak üzere erken gidilerek adaptasyonun arttırılmasını sağlamaktadır. Bu uygulama, örneğin tenis sporunda Avustralya Açık üzere sıcak havada gerçekleştirilen turnuvalar öncesi atletler tarafından rutin olarak yapılmaktadır.”
Dünya Kupası’nın sıcaklık nedeniyle kış aylarında düzenlenmesi, liglere orta verilmesine de sebep oldu. Ligler, turnuvanın akabinde daha sıkışık bir takvimde oynanacak.
Hatta Üstün Lig’de de hafta içi maçları izleyeceğiz. Yani futbolcuları Dünya Kupası dönüşü yoğun bir maç temposu bekliyor. Kaan Hoca’ya nazaran bu ağır maç temposu, sakatlıkları da beraberinde getirebilecek bir öge:
”Bilimsel çalışmalarla bir futbolcunun ne kadar dinlenmesi gerektiği, ne sıklıkla maç oynaması gerektiği ilgili kabaca bilgiler mevcuttur. Ancak bu sık takvimde, bilhassa yıldız oyuncuların çok fazla maç kaçırmasının lüks olduğunu da göz önünde bulundurursak, bu bilgiler ışığında ilerlemek pek mümkün olmamaktadır. Bir atletin oyunda kaldığı mühlet ile sakatlanma riski ortasında gerçek orantı vardır. Dinlenme aralıklarını maksimize ederek ve atletin profesyonel ömrü benimsemesiyle sakatlıkların sıklığı azaltılabilir. Sakatlık riskini belirlemede, maçlarda aldığı mühletler ve maç sıklığı en kıymetli kriterlerdir. Ayrıyeten atletin maç öncesi kas kütlesi, elastikiyeti üzere parametreleri takip edilerek sakatlık riski açısından öngörülerde bulunulabilir. Lakin bu öngörülerde bulunabilmek için sporcuyu tanımak ve uzun vadeli takip gerektirmedir.”
Gürsoy, bu noktada Chicago Bulls devrinde yaşadığı deneyimleri de şöyle aktarıyor:
()
”NBA’de idman programları, beslenme programları epey şahsileştirilmiş formda uygulanmaktadır. Ayrıyeten sakatlık durumlarında bir atletin alabileceği optimal maç müddeti tabip raporlarında belirtilmektedir. Rutin dönem öncesi ve dönem içi performans testleri ile takiplerine devam edilmektedir. Sonuçlar sıkı bir biçimde raporlanmakta ve çoklukla tekliflerin dışına çıkılmamaktadır. Benzeri süreçler ülkemizde de aktüel ve yaygın bir halde uygulanmaya çalışılıyor.”
Kupada çaba eden futbolcuları konuştuk lakin turnuvada yer almayan futbolcular da var. Onlar da ligde tam form tutmuşken 45 günlük ortaya gidildi…
2019-20 döneminde pandemi nedeniyle lige verilen ortanın akabinde oyuncuların maçlara dönüşte form kaybı ya da sakatlık üzere mevzularda kahır çektiğini tekrar hatırlatalım. Doçent Tabip Gürsoy, bize 45 günlük ortanın lige tekrar hazırlanabilmek için fırsata çevrilebilecek kâfi bir mühlet olduğunu söylüyor. Bu ortayı tıpkı dönem öncesi yaz kampları üzere düşünebiliriz. Yani doğru planlamayı ve idman programını uygulayan ekipler avantajlı olacak, öbürleri ise badire yaşayacak. Zaten ülkemizde de pek çok Harika Lig grubu bu periyot için hazırlık maçları organize etti.
FIFA da Dünya Kupası’nda oluşabilecek tüm bu risklerin farkında, zira kulüplere ulusal gruplarında gayret eden futbolcular için para ödüyor.
2012 yılında alınan bir kararda FIFA (Federation Internationale de Football Association), kulüplerin ulusal gruplara gönderdiği futbolcuların sakatlanma riskine karşın Kulüpleri Muhafaza Programı’nı oluşturmuştu. 2022 Dünya Kupası öncesinde de FIFA tarafından yapılan açıklamada Dünya Kupası’nda oynayan futbolcuların, burada geçirdiği her gün için kulüplere 10 bin dolar ödeneceği belirtildi. Olağan ki bu uygulamanın yalnızca Katar’daki turnuvaya özel olmadığını da hatırlatalım.
Finalde kelamı Kaan Hoca’ya bırakalım. Atlet sıhhatinde uzman bir hekimin gözünden Dünya Kupası’nın kasım ve aralık ayında liglere orta verilerek Katar’da düzenlemesi hakikat bir karar mıydı?
”Maçların makul derecelerin üzerinde oynanmasının sporcu üzerinde olumsuz etkileri olsa da, hakikat idman programı ile tesir en aza indirilebilir. Bu türlü büyük tertiplerde sportmenler için kâfi fizikî ortamı sağlamak açısından kâfi teknolojik donanıma sahiptir. Avustralya Açık, Amerika Açık üzere 40-45 dereceyi bulan ve bir maçın 3 saat sürebildiği daha yıpratıcı koşullarda bile sportmenler sorun yaşamadan oynayabilmektedir. Burada kilit rol oynayan nokta, atletin fizyolojik olarak hazır olması ve şartlara uygun idman programı oluşturulması.”
Katar’da düzenlenen 2022 Dünya Kupası’nın atlet sıhhatini nasıl etkileyebileceği konusunu masaya yatırdık.
Evet, bilim artık sportmen sıhhati konusunda çok değerli bir noktada. Ve liglere orta verilen, akabinde da maç temposunun yükseleceği bu devirde idman programlarının titizlikle planlaması ve uygulanması gerekiyor. Farklı bir açıdan baktığımız vakit da, tertibin bu devirde düzenlemesinin sportmen sıhhati açısından bir risk oluşturabileceği açık. Zira her futbolcu ya da kulüp bu düzeyleri kaldırabilecek durumda değil.
Aslında günümüz futbolunu bana nazaran en uygun özetleyen ve kullanmayı çok sevdiğim cümle şu: ‘Eskiden yerde olan futbol, artık borsada’. Endüstrileşen futbol, futbolcuları daha çok maç oynamaya itiyor. Bunun gerisinde da futbol piyasasındaki ekonomik beklentiler ve futbol paydaşlarının imaj hırsları yatıyor. Bugün ele aldığımız husus Katar’daki turnuvanın olumsuz taraflarından yalnızca biri. Pekala sizce bu dev tertibin bir futbol kültürüne bile sahip olduğunu pek söyleyemeyeceğimiz Katar’da gerçekleşmesi ya da gerçekleşmesi için yapılanlar ne kadar gerçek, karar sizin. Lakin karar vermeden evvel bu içeriklerimize de göz atmanızı öneririm:
Spor ve bilimin buluştuğu farklı bir içerikte tekrardan görüşmek üzere.
Spor temalı öbür içerik ve röportajlarımıza da göz atmayı unutmayın.
