İç yerler sık sık havalandırılmalı!
Büyük kentlerde ve sanayi bölgelerinde gerçekleştirilen faaliyetler havadaki azot oksit düzeyinin artmasına yol açıyor. Azot oksitlerin iç yerlerde da sıkça rastlanan kirleticilerden olduğunu belirten uzmanlar, bilhassa konutların sık havalandırılmadığı kış aylarında yakıt kullanımı sonucunda iç ortamda azot oksitlerin oluştuğunu söz ediyor. Dr. Ahmet Adiller, azot oksite karşı global olarak fosil yakıtlar yerine yenilenebilir güç kaynaklarına yönelmenin ve iç yerlerin da sık sık havalandırılmasının tahlil olabileceğini söylüyor.
Üsküdar Üniversitesi Sıhhat Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Etraf Sıhhati Programı Dr. Öğr. Üyesi Ahmet Adiller, havadaki azot oksit düzeyinin yükselme nedenleri ile tesirleri hakkında değerlendirmelerde bulundu ve tavsiyelerini paylaştı.
Isınma ve güç üretimi ile oluşuyor
Öncelikle günümüzde her çeşitten çevresel kirliliğinin temel sebebinin insan faaliyetleri olduğunu kabul etmek gerektiğini belirten Dr. Ahmet Adiller, “Azot dioksit düzeylerinin de bilhassa büyük kentlerde ve sanayi bölgelerinde yükselmesinin temel sebebi bu bölgelerde gerçekleştirilen faaliyetler. Azot oksitler bilhassa ısınma, ulaşım, güç üretimi üzere maksatlarla katı, sıvı ya da gaz yakıtların kullanılması sonucunda ortaya çıkan hava kirleticileridir. Kullandığımız araçlar, konutlarımızda ısınma maksadıyla kullandığımız yakıtlar, konutlarımızda kullandığımız elektrik, tükettiğimiz besinler, giysiler ve eşyalar direkt ve dolaylı olarak azot oksitlerin oluşmasına sebep oluyor.” dedi.
Ortam havalandırması çok önemli
Azot oksitlerin yalnızca dış yerde değil, iç yerlerde da sıkça rastlanan kirleticilerden olduğunu tabir eden Dr. Ahmet Adiller, “Özellikle konutların sık havalandırılmadığı kış aylarında yemek pişirme ve ısınma üzere hedeflerle yakıt kullanımı sonucunda iç ortamda azot oksitler oluşabilirler. Günümüzde kullanılan yalıtım sistemlerinden ötürü meskenlerdeki konsantrasyonları dış ortama nazaran daha yüksek olabilir. Bu yüzden bilhassa bu periyotlarda iç ortam havalandırmasının çok değerli olduğunu söylemekte yarar var.” diye konuştu.
Küresel ölçekte hava kalitesi için alışkanlıklar değiştirilmeli!
Dr. Ahmet Adiller, hava kirleticilerinin oluşmasındaki asıl sebebin kentsel ve endüstriyel faaliyetler olduğunu söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Bu yüzden global ölçekte hava kalitesini yükseltmek için öncelikle temel alışkanlıklarımızı değiştirmemiz ve tüketim düzeylerimizi azaltmamız gerekiyor. Bu tüketim bilhassa güç konusunda düşmeli. Günümüzde ısınma, ulaşım ve güç elde etmek için kullandığımız yakıtların yanması sonucunda atmosfere önemli ölçüde azot oksitler salınıyor. Biz güç tüketimimizi ne kadar azaltırsak, ferdi manada akaryakıt harcamamız ne kadar az olursa atmosfere salınan azot oksit ölçüsü da o ölçüde az olacaktır. Bu noktada direkt etkimizi azaltmak için elektrikli araçları tercih etmemiz bu düzeyleri azaltma konusunda değerli bir adım sayılabilir. Lakin kişisel manada yapabileceklerimiz hayli sonlu. Öteki çevresel kirliliklerin önlenmesi konusunda olduğu üzere bu hususta da global ortak tavır çok kıymetli.”
Fosil yakıtlara bağımlılıktan kurtulmak gerekiyor
Özellikle gelişmiş ülkelerde dizel yakıtla çalışan eski teknolojilere sahip araçların muhakkak bölgelere girmelerinin yasaklamaya başladığına dikkat çeken Dr. Ahmet Adiller, “Avrupa Parlamentosu ve Birleşmiş Milletler 2035-2040 yıllarına kadar araçlarda ‘Sıfır Emisyon’ maksadına ulaşma hedefiyle bu çeşit araçların üretimini durdurma kararı alma eşiğinde. Olağan ki bu noktada elektrikli araçların kullandığı elektrik gücünün nasıl elde edildiği bir başka tartışma konusu. Bu gücün termik santraller aracılığıyla elde ediliyor olması lakin izafî bir ‘Sıfır Emisyon’ görünümü veriyor. Ancak tekrar de kentsel alanlardaki trafiğe bağlı bölgesel hava kirliliğinin azaltılması konusunda süreksiz bir tahlil olabilir. Güç konusunda fosil yakıtlara olan bağımlılığımızdan kurtulup yenilenebilir güç kaynaklarına yönelmek kalıcı ve global bir tahlil olacaktır.” dedi.
Uzun mühlet maruziyet teneffüs meseleleri yaratabilir
Dr. Ahmet Adiller, azot dioksitin epeyce zehirli bir gaz olduğunu vurguladı ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Düşük konsantrasyonlarda akut maruz kalma önemli bir sıhhat sorunu yaratmasa da süreksiz öksürük, baş ağrısı, baş dönmesi ve mide bulantısı üzere belirtiler gösterebilir. Konsantrasyon arttıkça sıhhat problemleri da artar. Akut maruz kalma durumunda solunan ölçü arttıkça ortaya çıkabilecek sıhhat problemleri, burun ve boğazda hafif tahrişten, bronşit ve zatürre üzere rahatsızlıklara hatta yüksek konsantrasyonlarda boğulmaya bağlı ölümlere kadar değişiklik gösterir. Günümüzde bilhassa açık havada ölümlere neden olabilecek düzeyde bir akut maruz kalma durumunun ihtimal dahilinde olmadığını söyleyebiliriz. Lakin düşük konsantrasyonlara bile sistemli maruz kalınması durumunda akciğer işlevlerinde bozulmalar olabilir. Sağlıklı bireylerde uzun müddet maruz kalma, teneffüs yolu hastalıklarına ve bilhassa astımı olan bireylerde semptomların şiddetinin artmasına yol açabilir.”
Korunmak için neler yapılabilir?
Atmosferde azot oksit konsantrasyonlarının yüksek olmasının asit yağmurlarının oluşumuna sebep olduğunu söz eden Dr. Ahmet Adiller, “Bu asit yağmurları da ormanlar ve göller üzere hassas ekosistemleri ve tarım alanlarını olumsuz etkiliyor. Dış yerde korunma fakat gaz maskeleri ile gerçekleştirilebilir. Günümüzde Covid-19 salgını hasebiyle kullanmaya alışık olduğumuz maskeler gaz kirleticileri filtreleme yeteneğine sahip değildir. İç yerde ise daha evvel de bahsettiğimiz üzere bilhassa kış aylarında meskenlerin sık havalandırılması, azot oksit düzeylerinin dış yerde bulunduğu düzeylerin üzerine çıkmasını maniler. Lakin bilhassa büyük kentlerde yaşayan şahıslar için bu konsantrasyonlar da uzun müddet maruz kalma durumunda daha evvel bahsettiğimiz kronik sıhhat problemlerinin yaşanmasına sebep olabilir. Bu noktada hava temizleme aygıtlarının kullanımı iç yerde azot oksit düzeylerinin düşürülmesinde kullanılabilir. Doğal ki bu aygıtların seçiminde uygun araştırma yapılmalı ya da uzman görüşlerini başvurulmalı.” dedi.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
