Almanya’da Holokost’la ilgili kalan son davalardan birinde mahkeme salonunda başını ve yüzünü örterek tekerlekli sandalyede oturan 97 yaşındaki sanık Irmgard Furchner’in Polonya’daki Stutthof toplama kampında esirlerin ‘acımasız ve makûs niyetli cinayetlere’ kurban gitmesindeki rolüyle ilgili karar açıklandı. Başyargıç Dominik Gross, Nazi toplama kampı sekreterinin ‘binlerce cinayete yardımcı olmaktan hatalı bulunduğunu’ duyurdu.
In what may be Germany's final Nazi trial, 97-year-old Irmgard Furchner has been found guilty for being complicit to over 10,500 murders at Stutthof Concentration Camp.https://t.co/PrFJuuVK0Y
— The Jerusalem Post (@Jerusalem_Post) December 20, 2022
Sorumlu tutulan birinci sivil kadın
‘Şer sekreteri’ lakaplı Furchner, Almanya’da Nazi toplama kamplarındaki kabahatlerden sorumlu tutulup yargılanan birinci sivil bayan oldu.
Başyargıç Gross, ‘bu davada adaletin nitekim çok geç geldiğini ve bunun da sanığın bilhassa uzun ömürlü olma bahtına sahip olmasından kaynaklandığını’ söyledi.
Suçunu kabul etmedi
Kuzeydeki Itzehoe kentindeki bölge mahkemesinin Alman medyasındaki fotoğraflarda yüzünün bulanıklaştırılmasına karar verdiği Furchner ise duruşmalarda “Olan biten her şey için üzgünüm. O sırada Stutthof’ta olduğum için pişmanım. Tüm söyleyebileceğim bu” derken kabahatini kabul etmedi.
Ancak Gross, Furchner’in Stutthof’ta geçirdiği vaktin tam bir hesabını vermediğinden yakınarak “Konuşan bir sanığı tercih ederdik; o sessiz kalmayı seçti” diye çıkıştı.
Irmgard Furchner was accused of being part of the apparatus that helped the Nazis' Stutthof concentration camp function during World War II. https://t.co/6RMdxprCXx
— HuffPost (@HuffPost) December 20, 2022
Mahkemeden kaçma girişimi
Eylül 2021’de davanın başlaması öncesi yaşadığı huzurevinden kaçan Furchner, birkaç saat polisi uğraştırdıktan sonra yakındaki Hamburg şehrinde yakalanmıştı. Avukatları, sunulan kanıtların cinayetleri bildiğini ‘şüpheye yer bırakmayacak formda göstermediğini’ söyleyerek beraatini talep etmişti. Lakin Gross, ‘Stutthof’ta olan hiçbir şeyin ondan saklanmadığı ve mahkumlar için son derece makus şartların farkında olduğu’ sonucuna vardı.
Çocuk mahkemesinde yargılandı
Suçların işlediği periyotta 21 yaşından küçük olduğu için çocuk mahkemesinde yargılanan Furchner’e 2 yıl ertelenmiş mahpus cezası verildi. Bu, mahpus yatmaya gerek bırakmadan verilebilecek en uzun vadeli mahkumiyet.
Haziran 1943 ile Nisan 1945 ortasında Stutthof kampında çalışan Furchner, Stutthof’un SS kumandanı Paul-Werner Hoppe’nin buyruklarını dikte etmesi ve yazışmalarını yönetmesine karşın, ‘kamptaki sistematik cinayetler hakkında hiçbir şey bilmediğini’ sav edegeldi.
Kampta 65 bin kişi ölmüş
Savcılar, Gdansk şehri yakınlarındaki kampta gaz odaları ve kurşuna dizerek öldürmenin yanısıra gıda-su kıtlığı, tifüs dahil ölümcül hastalıkların yayılması, berbat hayat ve çalışma şartlarının kasıtlı sürdürülmesi nedeniyle Yahudi esirler, Polonyalı partizanlar ve Sovyet Rus savaş esirleri dahil tahminen 65 bin kişinin öldüğünü söyledi.
Stutthof kampından sağ kurtulan ve hala hayatta olan birkaç kişi, duruşmalarda çektikleri acılara dair yürek burkan tabirler verdi.
‘Sadece ofiste oturuyor olsa bile suçlu’
Aralık 2021’de Çek Cumhuriyeti’nden Almanya’ya giderek mahkemede söz veren 84 yaşındaki Josef Salomonoviç, kendisinin kurrtulduğu Stutthof’ta idam edilen babası Erich’in fotoğrafını kaldırarak direkt Furchner’a seslendi. Daha sonra gazetecilere sekreterin babasının imajıyla yüzleşmesini istediğini söyleyen Salomonoviç, “Sadece ofiste oturuyor olsa bile dolaylı olarak suçlu” vurgusunu yaptı.
‘Bilmemesi imkansız’
Stutthof’tan kurtulan Manfred Goldberg, “Sekreterin ne olduğunu bilmemesi imkansızdı. Kampta cesetler açık halde taşınıyordu” dedi.
My grandfather Marek, who survived the camp, corroborated in his testimony that Furchner must have been fully aware of “the workings of the camp’s death machinery, including gas chambers, a crematorium and a gallows.” @philipoltermann https://t.co/rNvXF4Y9DS
— Roch Dunin-Wąsowicz (@RochDW) December 20, 2022
Uzman şahit olarak çağrılan tarihçiler, ‘çoğu çırılçıplak soyulmuş hasta, aç ve korkmuş esirlerin her gün Furchner’ın çalıştığı ofisin önünden geçirildiğini’ söyledi.
‘Türünün son örneği dava’
ABD’de yaşayan 3 kişiyi temsil eden avukat Stefan Lode, bir karara varılmasından memnuniyetini söz ederken, “Hukukun üstünlüğüne dayanan devletimiz onca yıldan sonra bu sıkıntıyı yargılamış ve cinayet ile cinayete iştirak hatalarında zamanaşımı olmadığı bildirisini vermiştir” dedi.
Savcı Maxi Wantzen, “Bu dava harika tarihi kıymete sahip. Vaktin geçmesi nedeniyle potansiyel olarak çeşidinin son örneği” vurgusunu yaptı.
Üzerinden 77 yıl geçtikten sonra Holokost’la kontaklı suçluları adalet önüne çıkarmak için vakit daralıyor.
Demjanjuk’un mahkumiyeti emsal oluşturdu
2011’de eski gardiyan John Demjanjuk’un ‘Hitler’in ölüm makinesinin bir kesimi olduğu’ gerekçesiyle mahkum edilmesi emsal oluşturdu ve birçok davanın önünü açtı. O vakitten beri mahkemelerden sanıklar hakkında cinayetler yahut zulümlere direkt karışmak yerine bu münasebet üzerinden çok sayıda hatalı kararı çıktı.
Ancak son yıllarda sanıklar öldüğü yahut fizikî olarak mahkemeye çıkamayacak durumda oldukları için birçok dava yarıda kaldı.
Haziranda 102 yaşındaki Nazi toplama kampı muhafızı Josef Schütz, 5 yıl mahpus cezasına çarptırıldı, fakat kararın temyiz edilmesi ve kaçma ihtimali bulunmaması nedeniyle tutuklanmadı.
Almanya Federal Meclisi, 1979’da cinayet ve cinayete iştirak hatalarında zamanaşımını kaldırmıştı.
