Bu hafta, OPEC+ ülkelerinin petrol üretimini azaltma kararı ve bu kararın Amerikan-Suud münasebetlerinde yarattığı tansiyon Arap gazetelerinde en fazla gündem olan bahislerden biriydi. Birtakım gazete ve köşe muharrirleri, Suudi Arabistan’ın bu adımını Suudi Arabistan’ın Batı ve ABD’ye büyük tokadı olarak yorumladı.
Arap Dünyası’nda bu hafta OPEC+ ülkelerinin petrol üretimini düşürme kararı gündeme damgasını vurdu. Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin Amerikan idaresinin petrol üretimini arttırması taleplerine karşı bir hal takınması Amerikan idaresini kızdırdı. ABD lideri durumu “Bu iş burada bitmedi” halinde kıymetlendirdi.
ABD, Suudi Arabistan’ın bu atılımına karşı alternatif adımlar üzerinde çalışırken Suudi idaresi ise petrol üretimi konusunu siyasileştirmediğini açıkladı. Suudi Arabistan gazeteleri de ülkenin tutumunun ABD yahut Rusya ortasında bir tercihten kaynaklanmadığını ve bunun bir arz-talep sorunu olduğunu yazdı. Suud gazetelerinde birçok köşe müellifinin gündeminde ABD’de Suudi Arabistan’a karşı yükselen yaptırım davetleri vardı.
‘MBS’DEN ABD’YE: PARASIZ PETROL YOK’
Her ne kadar Suudi gazeteleri petrol üretimini azaltma kararının siyasi olmadığını yazsa da, Arap gazetelerinin birçoklarında, bu kararın siyasi olduğuna dikkat çekildi ve şu ana kadar ABD’den istediği memleketler arası meşruiyeti alamayan Veliaht Prens Muhammed Bin Selman’ın (MBS) Biden’e bir tokadı olarak değerlendirildi.
Konuyla ilgili en dikkat cazibeli yorumlardan biri, Lübnan El Akhbar gazetesi muharriri Hüseyin İbrahim’den geldi. Müellif, Bin Selman’ın bu adımını “Bin Selman Masayı Devirdi, Riyad’tan Washington’a: Parasız Petrol Yok” başlığıyla ele aldı. Bu hafta kimi Arap gazetelerinden gündemle ilgili derlediğimiz başlıklar şöyle:
‘SUUDİ VELİAHTININ ABD’YE İSYANI’
“Suudi Arabistan yaptı yapacağını. OPEC+ içerisindeki nüfuzunu kullanarak Rusya’yla birlikte üretiminin günlük 2 milyon varil kadar düşürülmesinden yana hal aldı. Petrol üretiminin düşürülmesi kararı Amerika Birleşik Devletleri üzerinde bir şok tesiri yarattı. Suudi Arabistan’ın bu taraftaki eğilimini açıklarken pek çok konudan bahsedilebilir fakat bunlardan iki tanesi daha fazla öne çıkmaktadır: Birincisi, Suudi Veliaht Prensi Muhammed Bin Selman ABD’ye, kendisinin meşruiyetini tanımama konusunda inat etmesinin bedelsiz olmayacağını, ayrıyeten orta seçimlerin arifesinde kaçınılmaz bir mağlubiyete hakikat giden Cumhuriyetçiler’in yükünü daha da arttırmaktan onu hiçbir şeyin alıkoyamayacağını gösterdi. İkincisi, Muhammed Bin Selman’ın hayata geçirmeyi planladığı muazzam projeleri için petrol fiyatlarının yükselmesini ummaktan öteki seçeneği yok. Ve o denli görülüyor ki burada Rusya ile çıkarları çok net kesişiyor. Buna karşılık Joe Biden idaresindeki ABD güç seçeneklerle karşı karşıya kaldı. Çünkü bütün hesaplarını Suudi Arabistan’ın petrol üretimini arttırmayı kabul etmesi üzerine kurmuştu. Ve bunun ümitlerden ibaret olduğu çok geç de olsa ortaya çıktı. Artık ise önemli ciddi bu Suudi isyanına nasıl karşılık vereceğini hesaplıyor. Fakat ne yaparsa yapsın bu onu koruyamayacak.” (Lübnan El Akhbar Gazetesi)
‘AMERİKA’YI MUTLU ETMEK SIKINTI İŞ’
“Bazı Amerikalıların petrol üretimini azaltmaktan yana oy kullandığı için Suudi Arabistan’ı cezalandırma konusundaki hamaseti, Rusya’yı Ukrayna’yı işgal ettiği için cezalandırma konundaki isteklerinden daha fazla görünüyor. Petrol fiyatları üzerindeki uyuşmazlıklar uzun vadeli uyuşmazlıklardır. Bu, üretici ve tüketici ortasında daima tekrar eden bir meseledir. Lakin kimilerinin yaptığı üzere burada Riyad’ı eleştirmek ve mevzuyu siyasi bir boyuta taşımak herkese ziyan vermektedir.
Petrol üretiminin düşürülmesinin Rusya’nın çıkarı olduğuna ne demeli? Biz şu an çok karışık bir durumdayız. Daha evvel Suudi Arabistan üretimini arttırdı ve Rus basını bunu Moskova’ya karşı bir adım olarak kıymetlendirdi. Zira Suudi Arabistan’ın üretim arttırması Batı’nın Rus petrolüne olan bağlılığını azalttı.
Esasen, berbat Suudilerin kurbanı olduğunu savunan Biden idaresi çok hırçın bir oyuncu. Petrol fiyatlarını düşürmek için yapmadığı kalmadı. Örneğin Venezüella’yı yaptırımlardan muaf tutuyor ve üretimini arttırması için ona yardımcı oluyor. Başka yandan birtakım şirketlere kaya petrolü üretimi konusunda yeşil ışık yakıyor. Ayrıyeten petrol piyasasını alt üst edecek kadar stratejik stokları var. Tahminen de Biden idaresi başarılı olup petrol fiyatlarını aşağı çekmekle seçimlerden evvel kahraman olmayı hedefliyordur.” (Abdurrahman Reşad / Suudi Şark’ül Evsat Gazetesi)
‘PUTİN NÜKLEER KULLANIRSA NE OLUR?’
“Amerikan Lideri Joe Biden’ın, ‘Putin’in nükleer silah konusunda latife yapmadığı’ formundaki kelamları çok önemli ve tehlikeli bir açıklamadır. Putin’in nükleer silahları hakikaten kullanabileceğine dair bu kabul, sırf Amerikalılar için değil, tüm insanlık için tehlikelidir.
Nükleer silah kullanımını ateşleyecek konu, Ukrayna’nın Rusya’nın ilhak ettiği bölgeleri geri alacak kabiliyete ulaşması ve bilhassa de Kırım’ın düşme ihtimalinin ortaya çıkmasıdır.
Çünkü bu düşüş Rus ordusunun deniz kuvvetleri için stratejik bir kayıp teşkil etmektedir ve Putin’in Ukrayna’da gerçek bir hezimete yakın olduğunun ilanı manasına gelir. Bu da Putin’i iktidarının devrilmesi riskiyle karşı karşıya getirir.
Bu bağlamda Putin’in nükleer silah kullanması, intihar olabilecek yeni bir dengeyi ortaya koyması manası taşır: Batı-Ukrayna hücumlarının durdurulması karşılığında, milyonlarca insanın hayatına mal olabilecek nükleer kullanımı.” (Kuds El Arabi gazetesi / Başyazı)
‘ARAP DÜNYASI’NIN İRAN İKİLEMİ’
“Arap Dünyası İran’da olan bitenler karşısında ikiye bölünmüş durumda. Bir yandan İsrail karşısında caydırıcı bir güç olduğu gerekçesiyle büsbütün İran’ı destekleyenler, bir yandan da, gerek mezhepsel nedenlerle, gerek Washington’a takviye için yahut Suriye ve Irak’taki tavırları üzere çeşitli nedenlerle İran’dan nefret edenler.
Başta aktivistler ve aydınlar açısından İran konusunda bir ikilem var. İran’da olan bitenleri Tahran ve Washington ortasında seçim yapmak olarak görüyorlar. Bu tavır belirli bir yere kadar de anlaşılabilecek bir tavır. Çünkü bölge, uzun müddettir Amerikan hegemonyası ve onun İsrail’e olan takviyesinden çok çekti ve çekmeye de devam etmektedir. Geçmişten bahsetmiyorum. Hâlihazırda mevcut olan durumdan ve gelecekten bahsediyorum. Bölgede nüfuzunu hâkim kılmak için rekabet eden iki kıymetli güç; İran ve İsrail.
Arap Dünyası’nda 1979 İran Devrimi’ne halk takviyesi çok büyüktü. Zira bu ihtilal Amerika ve İsrail’in bölgedeki hâkimiyetlerinin sınırlanması için bir umuttu. Fakat daha sonra Molla rejimi Sol’a ve ihtilale katılan öbür güçlere darbe indirmeye başladığında bu halk takviyesinde delikler açılmaya başladı.
Şu an İran’da bir halk hareketi kelam konusu. Her ne kadar ABD İran’a olan bitenleri kendi çıkarı için kullanmaya çalışsa da, bu İranlı bayanların ve gençlerin haklarının göz gerisi edilmesini gerektirmez. Burada istediğimiz şey ABD’nin İran rejiminin devrilmesi için müdahil olması değil. Arap aydınından istenen, açık ve prensipli bir tavırdır. Rastgele bir Arap rejiminin halkına baskı yapmasını reddettiğimiz üzere İran idaresinin kendi ülkesinin bayanlarını ezmesini de reddetmemiz gerekir. Şu unutulmamalıdır ki rejimler gidici halklar bakidir. Ve İran’ın gelecek jenerasyonlarına suskunluğumuzu anlatamayız.” (Lamis Andoni / Londra Merkezli El Arabi El Cedid gazetesi)
Gazete Duvar
