İlişkilerde bireylerin bilhassa planlanmamış ayrılıklar sonrası birinci saniyelerde yaşananlara mana verememe ve inkâr yoluna gidebildiğini belirten uzmanlar, ayrılık sonrasında beyindeki dopamin, serotonin ve oksitosin istikrarının bozulduğunu tabir ediyor. Ayrılık sonrasında şahısların depresif ve dertli bir ruh haline dönüştüğünü vurgulayan Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, şahısların ayrıldıkları partnerlerinin toplumsal medya hesaplarına takılı kalıp partnerle gidilen yerlere çok sık giderek beynin ödül merkezini hafif de olsa uyaracak davranışlarda bulunduklarına dikkat çekiyor. Ayrılığın tehdit olarak görülmemesi gerektiğini kaydeden Demir, arkadaşlarla eğlenceli planlar yapmayı, tatile gitmeyi, aile ile vakit geçirmeyi, evvelden yapıldığında zevk veren etkinliklere yine vakit ayırmayı ve spor yapmayı tavsiye ediyor.
Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, bağlardaki ayrılıkların bireylerin beyinlerindeki kimyasallarda ve davranışlarda neden olduğu tesirlere değinerek kıymetli tavsiyelerde bulundu.
Ayrılık sonrası birinci reaksiyon ‘inkâr’ oluyor
Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, ilgideki kayıp karşısında birinci saniyelerde yaşanılana mana verememe ve inkâr etme yoluna gidilebildiğini söyledi ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Planlanmamış bir ayrılık sürecinde bu çok daha fazla görülür. Bağın bittiği kabullenilemez. Bu evrede partneri arama isteği, kızgınlık, öfke, yine bir ortaya gelmeye dair beklenti ya da bir daha bu türlü bir ilgi kuramayacağım korkusu başlayabilir. Ayrılığın kabullenme basamağında ise kişinin kendini ya da partneri suçlaması, keder ve günlük fonksiyonellikte düşüş üzere tablolar karşımıza çıkabilir. Zorlayıcı hisler sebebiyle “zaman durdu sanki” denilen bir periyoda girilebilir. Yaşanılan ağır hisler sebebiyle beynimiz daha fazla detay hatırlar ve olayın uzun sürdüğü, içinde bulunduğumuz vaktin geçmediği algısına kapılabiliriz. Bu basamakta unutmamamız gereken en kıymetli nokta vaktin durmadığı ve bu sürecin geçeceğidir. Tekrar hayata dönme evresinde ise ilginin kaybına yönelik zorlayıcı hisler azalır, olağan yaşantıya geri dönüş başlar.”
Oksitosin ayrılık sonrası süreci zorlaştırıyor
Romantik bağlantı sırasında beyinde oksitosin olarak isimlendirilen bağlanma hormonunun salgılandığını belirten Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Özellikle uzun periyodik bir bağdan çıkıldıysa oksitosin süreci biraz daha güç hale getirir. Bireyin ayrıldığı şahsa olan bağlılığı, oksitosinin bir müddet daha varlığını sürdürmesi nedeniyle çabucak ortadan kalkmaz. Bu sebeple ayrılık yaşanan kişi ile tıpkı ortamda bulunmak bu süreci uzatacağı için yapılmaması gerekenler listesine eklenebilir” dedi.
Ayrılıkta beyindeki kimyasal istikrarı bozuluyor
Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, bilhassa ayrılık sonrasında beyindeki dopamin, serotonin ve oksitosin istikrarının bozulduğuna dikkat çekti ve kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Normalde bizi keyifli eden bir ilgi içindeyken salınan bu kimyasallar bizim için ödül tesiri yaratıyor, memnunluk ve rahatlık veriyor. Lakin ayrılık gerçekleştiğinde bu kimyasalların istikrarı bozuluyor. Kişi depresif ve telaşlı bir ruh haline dönüşüyor. Çabucak gerisinden tekrar memnun olmak, tekrar haz almak için arayışları olabilir. Bu kademede şahıslar alkol-madde ya da riskli davranışlara başvurarak beyinlerinin ödül merkezlerini uyarmaya ve tıpkı hazzı hissetmeye, zorlayıcı hislerden kaçmaya çalışıyorlar. Bilhassa dopamin açlığında olan beyin ayrıldığı partneri ile tekrar bağlantıya geçmek için ağır bir istek duyabilir, zira ayrıldığımız kişi ile irtibata geçtiğimizde beyin bunu ödül olarak algılar ve dopamin salınımı gerçekleşir.”
Bu davranışlar ayrılığa alışmayı zorlaştırıyor
Kişinin ayrıldığı partnerinin toplumsal medya hesaplarına takılı kalması, ortak arkadaşlardan onun hakkında bilgi toplamaya çalışması, partnerle gidilen yerlere çok sık gitmesi üzere beynin ödül merkezini hafif de olsa uyaracak davranışlarda bulunabildiğini belirten Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Ancak bunlar ayrılığa alışma sürecini uzatacağı için tekrar yapılmaması gerekenler listesinde yer alıyor. Bunun yerine dopamini artıracak farklı yollar denenebilir. Arkadaşlarla eğlenceli planlar yapma, tatile gitme, evvelden yapıldığında zevk veren etkinliklere tekrar vakit ayırma, aile ile vakit geçirme üzere meskene kapanmak yerine programlar yapmak düzgün gelecektir” diye konuştu.
Ayrılık tehdit olarak görülmemeli
Bir tehdit olarak algılanan ayrılık sonrası beynin ‘kaç-savaş-donakal’ sistemlerini aktive ettiğine ve bunun sonucunda gerilim hormonlarının arttığına dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “En sık duyduğumuz gerilim hormonu olan kortizol arttıkça, bağışıklık sistemimiz düşer, fizikî hastalıklara daha açık hale geliriz, uyku sistemi ve iştah bozulur ve en değerlisi memnunluk hormonu diye ün salmış serotonin düzeyi düşer. O halde ayrılık bir tehdit olarak görülmemeli, ayrılığın tahminen de bağda kişiyi zorlayan süreçlerin bittiği, yeni tecrübelerin kazanıldığı ve daha sağlıklı münasebetlere atılacak bir adım olarak düşünülmeli. Her yol ayrımı yeni bir seyahat demektir. Yeni seyahatlere yalnızca kendine güvenenler çıkabilir” dedi.
Spora başlamak yarar sağlar
Yapılan çalışmalarda ayrılık acısı yaşayan insanların beyin aktivitelerinin, fizikî acı çeken insanların beyin aktiviteleri ile misal olduğunun görüldüğünü tabir eden Uzman Klinik Psikolog Merve Umay Candaş Demir, “Bununla bir arada ayrılık acısı yaşayan beyinlerin his düzenleme ve rasyonel olma alanlarının da aktive olduğu, birebir vakitte yaşanılan tecrübenin belleğe sonraki tecrübeler için yardımcı olacak kayıtlar bıraktığı görülmüş. Bu noktada bize düşen ise beynimize yeni etkinliklere başlayarak yardım etmemizdir. Hareket bunların başında gelir. Sevilen bir spora başlamak beyin kimyasının düzenlenmesine yardımcı olur” diye konuştu.
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
