Vücudumuzun sayısız küçük modülden oluşan ve bu sayede tıkır tıkır işleyen bir makine üzere olduğunu artık hepimiz biliyoruz. Bu makinenin en kıymetli kesimlerinden bir tanesi protein, bu proteinler ortasından en kıymetlilerin biri ise kolajendir. Kolajenin en büyük tesirlerini saçımızda ve cildimizde gördüğümüz için sanki bir cins hoşluk eseri üzere düşünebilirsiniz ancak kendisinin bedenimizdeki vazifesi gerçek manada hayatidir.
Hücrelerimiz tarafından doğal olarak üretilen kolajen cildimizi, saçlarımızı ve tırnaklarımızı güçlü kılar evet lakin daha da kıymetlisi kaslarımızı ve tendonlarımızı birbirine bağlar. Bu özelliği nedeniyle vücudun yapıştırıcısı olarak da anılan kolajen üretimi yaş ilerledikçe azaldığı için bazen destek gerekbilir. Gelin kolajen nedir, ne işe fayda gibi merak edilen soruları tüm ayrıntılarıyla inceleyelim.
Temelden başlayalım, kolajen nedir?
Kolajen; fibroblast ve başka hücreler tarafından üretilen, içinde glisin, prolin, hidroksiprolin, alanin, glutamin üzere amino asit dizileri barındıran bir tıp protein molekülüdür. Vücudumuzdaki toplam proteinin yaklaşık yüzde 30’u ve cildimizin yaklaşık yüzde 80’i kolajenden oluşmaktadır.
Peki kolajen ne işe fayda?
Kolajen proteinin en bilinen vazifesi saçımızı ve tırnaklarımızı güçlendirmesi ve cildimize esneklik kazandırmasıdır. Az bilinen ancak en kıymetli vazifesi ise deriyi, kemikleri, kasları, tendonları ve başka noktaları birbirine bağlayan bağ dokusunun ana yapısını oluşturmaktır. Yani bir nevi bedenimizi bir ortada fiyat ve bu nedenle vücudun yapıştırıcısı olarak isimlendirilir.
Kolajen, bedenimizde elastin ismi verilen bir protein ile birlikte çalışır. İsminden da anlaşılacağı üzere elastin dokularımıza ve bilhassa cildimize elastiklik yani esneklik kazandırırken kolajen bu dokuların güçlü olmasını sağlar. Gençken gergin ve hoş bir cilde sahip olmamızı sağlayan kolajendir.
Vücudumuzun kolajen üretimi yıllar geçtikçe azalıyor:
Yaşlandıkça bedenimizin eskisi üzere çalışmıyor olduğu bir gerçek. Bu gerçeği en net gördüğümüz alan ise kolajen üretimi. Şimdi gencecik bir yaşta, 25 yaşındayken kişinin kolajen üretimi yıllık yüzde 2’ye varan bir oranda düşmeye başlıyor. Elbette bu oran şahıstan bireye değişebilir.
Asıl kolajen düşüşü ise 40 yaşından sonra ya da bayanlarda menopoz periyodu ile birlikte başlıyor. 30 yaş öncesi ile kıyaslandığı vakit bu devirde bedenin yıllık kolajen üretiminin yüzde 20’ye varan bir oranda düştüğü gözlemleniyor. Sonra gelsin yaşlanma belirtileri.
Kolajen eksikliğinin belirtileri nelerdir?
- Cilt esnekliğine azalma
- Ciltte kuruma
- Ciltte incelme
- Farklı noktalarda cilt sarkmaları
- Cilt kırışıklıkları
- Güneş lekeleri
- Saç kalitesinde bozulma
- Tırnakların kırılganlaşması
- Kaz ayağı oluşumu
- Göz etrafında çukurlaşma
- Ciltte morluklar
- Selülit
- Diş eti kanamaları
- Kas kütlesinde azalma
- Spor yaralanmalarında düzgünleşme sürecinin azalması
- Eklem ağrıları
- Kıkırdak dokusunda yıpranma
Kolajen eksikliği yaşadığınızı gösteren belirtilerden kimileri bu halde. Kolajen hayati ehemmiyete sahip bir protein olduğu için yıllar geçip de üretimi azaldıkça önceliği kas, kemik ve tendonlara veriyor. Bedenin hayati organlarına odaklandığı için de cilt, saç ve tırnak üzere çok da hayati olmayan noktalardan kendini çekiyor. Hal bu türlü olunca sarkmalar, saç dökülmeleri, tırnak kırılmaları arka arda geliyor. Elbette yaş ilerledikçe kolajen kaslara ve kemiklere de yetmez hale geliyor.
Yaşlanmayı anladık, gençlerde kolajen neden azalıyor?
- Zihinsel ve fizikî gerilim hasarı
- İşlenmiş şeker tüketimi
- Sigara içmek
- Alkol tüketmek
- C vitamini eksikliği
- Cildin fazla soğuğa maruz kalması
- Cildin kimyasal hususlara maruz kalması
- Cildin uzun müddet korunmasız güneşe maruz kalması
- Yoğun makyaj ve kozmetik kullanımı
- Yetersiz uyku
- Dengesiz beslenme
- Yetersiz protein alımı
- Toksinlere maruz kalmak
- Vitamin ve mineral emilimini zorlaştıran tedaviler
Çoğunun asıl vurucu tesirleri ileri yaşlarda kendini gösteriyor olsa da gençlerde de kolajen eksikliği yaşanmasının temel nedenlerinden kimileri bu formda. Dikkat ederseniz bu nedenlerin sırf çok az bir kısmı hastalık kaynaklı. Yani vücudumuzdaki kolajen eksikliğinin en büyük nedeni biz ve bizim sahip olduğumu ömür üslubu.
Elbette bu noktada bir parantez açmak ve genetik faktörden de bahsetmek gerekiyor. Bazı bireyler tüm bunları yapar fakat kolajen üretimleri çok da düşmez, kimi bireyler bunları çok az yapar fakat kolajen üretimleri çok düşer. Bu noktada dikkat edilmesi gereken, alabileceğimiz tüm kıymetleri iş işten geçmeden genç yaşta almaktır.
Kolajen desteği gerekli mi?
Elbette en hakikat kararı uzman bir tabip verecektir fakat şayet bedeninizde kolajen eksikliği belirtileri görmeye başladıysanız ve yaşınız da ilerlediyse kolajen desteği almanız önerilmektedir. Yeniden hekiminizin teklifine nazaran jel, hap ya da enjeksiyon formülü ile kolajen desteği almanız mümkün.
Konu hakkında yapılan pek çok çalışma ortak bir sonuca varıyor. Bilhassa 35 – 55 yaş ortası bayanlarda kolajen desteği almak cilt sıhhati üzerinde olumlu tesir yapıyor. İleri yaştaki erkeklerin kolajen desteği ile birlikte sistemli spor yapmaları sonucunda kas kütlelerinin arttığı ve çok daha süratli yağ yaktıkları da ortaya çıktı.
Kolajen desteğinin kullanım ölçüsü, kullandığınız esere nazaran değişiklik gösterecektir. Doğal kemik tozlarından üretilen desteklerden günde en fazla 10 gram, başkalarından en fazla 5 gram almanız öneriliyor. Tüm kolejan desteklerini nizamlı olarak kullanılmaya dikkat edin zira gözle görülür tesirler en az 3 ay sonra ortaya çıkıyor.
Peki kolajen desteğinin yan tesirleri var mı?
Kolajen desteklerinin yan tesirleri kullandığınız esere nazaran değişiklik gösterebilir. Örneğin kimi eserler mide bulantısı ya da ishal yapabilir. Hayvansal eserler kullanılarak üretilen kimi kolajen destekleri bireyde alerjik tepkilere neden olabilir.
Takviyeye gerek kalmadan doğal yollarla da kolajen düzeyinizi arttırmanız mümkün:
- Domates, ıspanak, greyfurt, brokoli, kayısı, pırasa, havuç üzere varlıklı A vitamini içeren besinler tüketin.
- Maydanoz, turunçgiller, kavun, yaban mersini, kivi, çilek üzere güçlü C vitamini içeren besinler tüketin.
- Bol su için.
- Et eserleri, balık, süt eserleri ve kuruyemiş tüketerek günlük almanız gereken proteini ve amino asitleri ihmal etmeyin.
- Pancar, elma, kiraz üzere kırmızı meyve ve sebzeler tüketin.
- Uyku sisteminize dikkat edin.
- Sigarayı bırakın.
- Alkol tüketimini sonlandırın.
Doğal yollarla kolajen kaybettiğimiz üzere tekrar doğal yollardan kolajen düzeyimizi artırmamız mümkün. Üstte listelediğimiz tekliflere bakacak olursanız zaten sağlıklı bir hayat için de gerekli olduklarını görürsünüz. Yani ne kadar sağlıklı bir hayat sürerseniz kolajen üretiminiz de o kadar verimli olur.
Saçlarımızı, tırnaklarımızı, cildimizi güçlendirerek kaslarımızı birbirine bağlayan kolajen nedir, ne işe fayda sorularını yanıtladık. Anlattıklarımız sırf bilgilendirme hedeflidir. Tüm sıhhat hususlarında olduğu üzere kolajen kullanımı hakkında da en hakikat ve size özel bilgiyi uzman bir tabipten almanız gerektiğini unutmayın.
