Osmanlı’da askerin sefer yemeği olan İskilip dolması, Çorum’da iki ilçeyi karşı karşıya getirmeye devam ediyor.
2010 yılında İskilip Belediyesi’nin girişimleri sonucunda tescillenen ‘İskilip dolması’ coğrafi işaret almış, geçtiğimiz aylarda Bayat Belediyesi’ de ’baharatlı Bayat dolması’na coğrafi işaret almak için başvuru yapmıştı. Başvuru her iki ilçe arasında gerilime neden olmuştu. Geçtiğimiz günlerde İskilip Belediye Başkanı Ali Sülük bir açıklama yaparak, dolmanın kendilerine ait olduğunu ifade etmişti.
Krize neden olan dolma ile ilgili bir açıklama da Bayat Belediyesi’nden geldi. Bayat Belediyesi’nden yapılan açıklamada, İskilip Belediye Başkanlığınca yapılan basın açıklamasında ‘İskilip dolmasının’ adının değiştirilerek ‘baharatlı Bayat dolması’ isminin oluşturulduğu açıklamasının gerçeği yansıtmadığı ifade edildi. İskilip Belediye Başkanlığı’nın Türk Patent ve Marka Kurumundan “İskilip dolması” için coğrafi işaret tescilinin “Mahreç İşareti” olarak alındığı belirtilen açıklamada, “Türk Patent Kurumu mahreç işaretini ’Belirgin bir niteliği, ünü veya diğer özellikleri itibarıyla belirli bir coğrafi alan ile özdeşleşmiş olan, üretim, işleme ya da diğer işlemlerinden en az birinin belirlenmiş coğrafi alan içinde gerçekleşmesi gereken ürünlerin konu olduğu coğrafi işaretlere ’mahreç işareti’ denir. Hammaddesi veya üretim, işleme aşamalarından bir tanesi yörede gerçekleşen bir ürün mahreç işareti olarak tescillendiğinde diğer üretim ve işleme aşamaları, kaynaklandığı yöre dışında da gerçekleştirilebilir’ şeklinde belirtmiştir. Türk Patent Kurumu’nun mahreç tanımında da açıkça belirtildiği üzere İskilip Belediye Başkanlığı dolmanın farklı yörelerde de kullanıldığını kabul ettiğinden İskilip dolmasına mahreç işareti almıştır” ifadelerine yer verildi.
Geçtiğimiz yıl baharatlı Bayat dolması için coğrafi tescil başvurusunda bulunulduğunun dile getirildiği açıklamada şunlar kaydedildi:
“Bayat Belediye Başkanlığı olarak ilimizi ve ilçemizi daha iyi tanıtmak, gastronomide yöre turizmine katkı sağlamak için yıllardır ilçemiz halkı tarafından pirinç veya Bayat ilçemizde yetişen sert buğdaydan yapılan bulgur kullanılarak, Bayatlı ustalarımız tarafından pişirilen ve baharat katılıp lezzetlendirilen, zeytinyağı kullanılarak daha hafif bir lezzet elde edilen menüsünde mercimek çorbası, baharatlı Bayat dolması, yanında cacık, üzüm hoşafı veya köpen hoşafı ikram edilen, tirit verilen, sonra da un helvasıyla sonlandırılan bir menüye sahip yöresel yemeğimiz ’baharatlı Bayat dolması’ adı ile mahreç işareti alması için 17.10.2022 tarih ve C2022/000349 numarası ile Türk Patent ve Marka Kurumuna başvurusu yapılmıştır. Baharatlı Bayat dolması halkımızca düğünlerde, mevlitlerde, aile arası toplu yemeklerde yıllardır kullanılan bir yöresel yemeğimizdir. Baharatlı Bayat dolması yapılışı itibarıyla İskilip dolmasına benzerlik gösterse de kesinlikle İskilip dolması değildir, ismi de değiştirilmemiştir. Çünkü imalatında kullanılan malzemeleri menüsünde bulunan sunumu itibarıyla kesinlikle İskilip dolmasından ayrışan bir lezzet ve yemektir. Çorum Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün 19.01.2023 tarih ve 3396239 sayılı yazısında da Belediyemizin ’baharatlı Bayat dolması’ olarak başvuru yapıldığı tüm kurumlara iletilmiştir. İlgili yazıda diğer ilçelerimizin de yapmış olduğu başvurular ekte belirtilmiştir. Belirtilen ek incelendiğinde İskilip Belediye Başkanlığı’nın İskilip çileği olarak başvurduğu görülmüştür. Çilek her yörede yetişen bir üründür ve çoğu bölgede aynı özelliklere sahiptir. Aynı ürün için farklı il ve ilçelerde mahreç işareti başvurusu yapılabileceği anlaşılmaktadır. Tabii ki tadı ve aroma olarak diğerlerinden farklı olduğunun belirlenmesi halinde. Bunun birçok örneğini görmek mümkün mesela köfte, çiğ köfte, kebap, çilek, mantı vb. gibi ürünlerin birçok farklı il ve ilçelerin farklı usul ve isimlerle kullandığı görülmektedir. (Örneğin; Çorum mantı, Kayseri mantı, İnegöl köfte, Akçaabat köfte, İzmir köfte, Tekirdağ köfte gibi) örneklerde de belirtildiği üzere ’İskilip dolması’ ve ’baharatlı Bayat dolması’ farklı lezzetlere sahip iki ayrı yemektir. Yukarıda açıkça izah edilen sebeplerden anlaşılacağı üzere İskilip ilçemizde kullanılan İskilip dolması, Bayat ilçemizde kullanılan baharatlı Bayat dolmasından farklı lezzete ve sunuma sahip yöresel iki ayrı yemektir. 11 ilimizi etkileyen asrın felaketi olarak anılan depremden sonra depremzede kardeşlerimizin yaralarını birlikte sarmak, uğramış oldukları felaketten biraz olsun uzaklaştırmak için Kahramanmaraş’ın Afşin ilçesinde afetzede kardeşlerimize Çorum Valimiz Mustafa Çiftçi koordinesinde belediyemiz öncülüğünde Bayatlı hayırsever vatandaşlarımızın desteğiyle 4 bin 500 kişilik yöresel lezzetlerimizden baharatlı Bayat dolması ikram edilmiştir.”
