Türkiye’yi yasa boğan Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin akabinde başlattığı yardım seferberliği ile örnek bir dayanışma sergileyen Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ), bölgedeki bilim insanlarının araştırmaları sonucunda yayımladığı raporlar ile zelzele gerçeğine ve riskli ögelere dikkat çekmeyi sürdürüyor. Bu kapsamda DEÜ’nün “Saha Çalışmaları Yerbilimsel Zelzele Ön Raporu” ismiyle yayımladığı en son raporunda, DEÜ’lü bilim insanlarının sismik müşahede çalışmaları, ana şok ve artçı sarsıntıların faylar üzerindeki dağılımları ile ayrıntılı saha gözlemlerinden oluşan araştırma bilgilerine yer verildi.
Deprem araştırmalarında Türkiye’nin önde gelen yükseköğretim kurumlarından biri olan Dokuz Eylül Üniversitesi (DEÜ), sarsıntılara yönelik bilimsel araştırma raporları ile kamuoyunu bilgilendirmeyi sürdürüyor. Türkiye’yi yasa boğan Kahramanmaraş merkezli sarsıntıların akabinde “Saha Çalışmaları Yerbilimsel Sarsıntı Ön Raporu” ismiyle yeni bir rapor daha yayımlayan DEÜ, Doğu Anadolu Fay Zonu (DAFZ) içindeki Amanos, Türkoğlu-Pazarcık ve Erkenek segmentleriyle, Çardak ve Sürgü fayları ile Antakya Fay Zonu etrafındaki yerbilimsel tabanlı saha çalışmalarını kamuoyuyla paylaştı. TÜBİTAK 1002-C Doğal Afet Odaklı Saha Çalışması Acil Dayanak Programı dayanağı ile DEÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji ve Jeofizik Mühendisliği Kısmı öğretim üye ve yardımcılarının iş birliğinde hazırlanan raporda, Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Gaziantep ve Malatya vilayetlerini kapsayan sarsıntı tesir alanındaki 15 günlük saha gözlemlerinden oluşan araştırma bilgileri yer alıyor.
“EN SARSICI DEPREMDİ”
Beş kısımdan oluşan raporla ilgili değerlendirmelerde bulunan DEÜ Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı öğretim üyesi Doç. Dr. Ökmen Sümer, Kahramanmaraş merkezli meydana gelen sarsıntıların sosyoekonomik ve çevresel tesirleri bakımından Türkiye tarihinin en sarsıcı zelzeleleri olduğunu belirtti. Aletsel periyot içinde ise sol yanal faylanma düzeneklerine sahip Dünya’daki en büyük sarsıntılardan ikisinin Kahramanmaraş sarsıntılarında yaşandığı tabir eden Sümer, “Depremlerin büyüklüğü ve yeryüzünde meydana getireceği yerbilimsel tesirler dikkate alınarak Üniversitemiz öz kaynakları, Rektörümüz Sayın Prof. Dr. Nükhet Hotar’ın yönlendirmeleri ve TÜBİTAK dayanağıyla, incelemelerde bulunmak üzere sarsıntı bölgesine giderek birçok alanda saha çalışması gerçekleştirdik. 1939 Erzincan zelzelesi (Mw: 7,9) ve 1999 Kocaeli-Düzce sarsıntısından (Mw: 7,4) daha sarsıcı olan bu sarsıntılar, Türkiye’nin tektonik pozisyonu itibariyle bir sarsıntı ülkesi olduğu gerçeğini bir sefer daha hatırlatmıştır” dedi.
BİLİMİN REHBERLİĞİNDE TEKRAR İNŞA
Depremin yaralarını sarmayı sürdürürken, bir yandan afete dirençli kentlerin ve yapıların inşa edilmesinde bilimin rehber edilmesi gerektiğini hatırlatan Sümer, “Tarihsel devirden bugüne kadar devam eden sarsıntılar Türkiye’nin bir gerçeğidir ve ülkemizin zelzele tarihi dikkate alındığında, meydana gelen bu büyük felaket jeolojik alt yapı itibariyle sonuncu da olmayacaktır. Bu şuurla, zelzele öncesinde ve sonrasında, meydana gelen kayıpları azaltmak ve kamuoyu farkındalığı yaratmak için, bir Araştırma Üniversitesi olan Dokuz Eylül Üniversitesi bilim insanları olarak üzerimize düşeni ziyadesiyle yapacağımızı, bilimsel bakış açısıyla çalışmalarımızı sürdüreceğimizi belirtmek isteriz” açıklamasında bulundu.
YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ İHA’LAR İLE ÇALIŞILDI
Saha çalışmalarında yüksek manzara çözünürlüklü İnsansız Hava Araçları (İHA) aracılığıyla sarsıntılarla ilgili değerli bulguların tespit edildiğini aktaran Sümer, “Depremlerin meydana getirdiği sismotektonik ve sismogravitasyonel deformasyon tesirlerini alanda yerinde müşahede ve GNSS bilgileriyle kalibre edilen RTK modüllü yüksek çözünürlüklü görüntüleme özelliğine sahip İHA uçuşlarıyla belgeledik. Arazi çalışmalarımızın akabinde gerçekleştirilen ofis çalışmaları ile elde edilen datalar, uzmanlarımız tarafından derlendi ve sarsıntıya dair değerli bulguların yer aldığı bir rapor haline getirildi” sözünü kullandı.
DETAYLARI ANLATTI
Sümer, rapora ait bilgilendirmesinin devamında şunları kaydetti: “Yeni gelişen yüzey kırıklarının yer yer eski fay sarplıklarını ve/veya breşik zonları takip ettiği görülse de, genelde daha evvel çalışmamış deformasyon alanları oluşturduğu yorumlanmıştır. Sismogravitasyonel deformasyon yapıları ise gerek ilgili yapısal süreksizlere yakın pozisyonlarda gerekse uzak alanlarda epey ağır formda gözlenmiştir. Bu yapılar kendi ortalarında sıvılaşma yapıları (sismitler) ve kütle harekeleri formunda iki ana başlık altında değerlendirilmiştir. Yapılan ön değerlendirmelerde sıvılaşma yapıları sırt tipi, yarık tipi, kum volkanları ve bacaları formunda, kütle hareketleri ise rotasyonel ve ötelenme tipi heyelanlar, kitle kaymaları, kaya düşmesi, kaya devrilmesi, döküntü akması, döküntü çığı, toprak akması ve yanal yayılma yapıları olarak yorumlanmıştır. Sıvılaşma ve yanal yayılma yapılarının bilhassa Amik Ovası içinde, kütle hareketlerinden heyelan ve kitle kaymaları tipi deformasyonların ise baskın olarak Hatay vilayet hudutları güneyindeki Miyosen – Pliyosen yaşlı sedimenter kayalarda ağırlaştığı gözlenmiştir.”
Kahramanmaraş sarsıntılarında meydana gelen ana şokların pozisyonu ile ana neotektonik yapılar üzerindeki dağılımı, ana şok ve artçı zelzelelerin faylar üzerinde gösterimi, Türkiye ve yakın etrafındaki ana neotektonik yapıları gösteren bölgesel haritalar ve sarsıntılara ait sismotektonik ve sismogravitasyonel yapılar ile birçok araştırma içeriğinin paylaşıldığı rapora ulaşmak için; https://haber.deu.edu.tr/yerbilimsel-on-rapor/
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
