1890 yılının Eylül ayında eski bir kimyager ve teknik ressam olan Louis Le Prince Paris’e yanlışsız yola çıktı. Lakin bu seyahatten sonra kendisinden bir daha haber alınamadı. Bu olay yaşanmadan sırf iki yıl evvel sinema dünyası için büyük bir şey gerçekleştiren bu adam neden apansızın ortadan kayboldu?
Bu durumun Le Prince’in borçları, ünlü mucit Thomas Edison’ın kıskançlığı ve Prince’in kardeşiyle olan borç hengamesi üzere birçok sebebi olabileceği düşünülüyor. Gelin hem Le Prince’in çektiği hareketli fotoğraflara hem de birden ortadan kayboluşundaki komplo teorilerine yakından bakalım.
Louis Le Prince, 1841 yılında Fransa’da dünyaya geldi.
Babası, Fransız ordusunda onur nişanı almış bir topçu binbaşısıydı. Le Prince, küçüklüğünde kendisine fotoğrafçılığı öğreten aile dostu Louis Daguerre’nin fotoğraf stüdyosunda vakit geçirirdi. Yetenekli Le Prince, genç bir adam olduğunda Paris’te sanatve Almanya’nın Leipzig kentinde kimya okudu. Birbirinden farklı çalışma alanları, ilerleyen yıllardaki çalışmalarında değerli rol oynadı.
1866’da bir pirinç dökümhanesi kuran arkadaşı John Whitley için çalışmak üzere İngiltere’ye taşındı.
Le Prince kısa mühlet sonra “uygulamalı sanatlar” için bir okul kurdu ve gündelik objeleri hem fonksiyonel hem de hoş hale getirdi. Metal ve çanak çömlek üzerine fotoğraf çekme denemeleri yapmaya başladılar, bu onlara biraz ün kazandırdı.
1881’de Le Prince, çalıştığı şirket Whitley Partners’in temsilcisi olarak ABD’ye gitti.
Ülke çapında sergilenen panoramalarda uzmanlaşmış bir sanatçı kümesinin yöneticisi oldu. Bu sıralarda, “hareketli” fotoğraflar fikrini incelemeye başladı. Le Prince’in birinci deneyi, en az 16 lensli büyük bir fotoğraf makinesiyle sonuçlandı. Hareket eden objelerin tonlarca fotoğrafını biraz farklı açılardan çeken bu makine bir çeşit hareket yakaladı ancak manzaralar epeyce titrekti.
1887’de İngiltere’ye dönen Le Prince, Leeds’teki bir atölyede daha sade tek lensli bir kamera tasarladı.
Kısa bir tahta kutuyu andıran kameranın içinde kağıt negatifler kullandı ve saniyede 12 ila 20 kare fotoğrafladı. 14 Ekim 1888’de Whitley’lerin konutu olan Oakwood Grange’ı ziyaret etti ve yeni makineyle birinci sinemasını çekti. Oğlu Adolphe, Joseph ve Sarah Whitley ile arkadaşı Annie Hartley’in bahçelerinde daireler çizerek yürüdüğünü gösteren kolay bir manzaraydı. Yalnızca birkaç saniye uzunluğunda olan, dünyanın birinci “film üzerine çekilmiş” sinema sinemasıydı.
Yeni kamerasından mutlu olan Le Prince, gelecekte daha uzun ve uygun kalitede çekimler yapmak için bir projektör üzerinde çalışmaya başladı. Ailesi daha sonra onun atölyesinde hareketsiz imajları muvaffakiyetle hareket ettirdiğini argüman etti. Fakat ne yazık ki hiç kimse, sıkı çalışmasının sonuçlarını asla göremedi.
1890’da Le Prince ABD’ye geri dönmeye karar verdi. Zira Edison’ın ve Lumière Kardeşler’in yıllar sonra yapacağı üzere, yaptıklarını halka göstermek istiyordu.
O Eylül’de, karısı ve çocukları New York’ta onu beklerken, Le Prince icatlarını topladı ve uzun seyahate hazırlandı. Le Prince, Atlantik’i geçmeden evvel ailesini ve arkadaşlarını ziyaret etmek için Fransa’ya gidecekti. 16 Eylül’de kardeşi Albert, Dijon’da Paris’e giden trene binerken onu yolcu etti ve onu son gören kişi kardeşi oldu.
Ancak tren Paris’e vardığında Le Prince trende değildi, çantaları da yoktu. Ne Dijon istasyonunda ne de trende rastgele bir tuhaf davranış bildirilmemiş ve yol boyunca rastgele bir ceset bulunmamıştı. Le Prince iz bırakmadan ortadan kaybolmuştu.
Bugüne kadar bu garip olayla ilgili bilinen tek gerçek şey bu. Lakin ortaya bir sürü teori atıldı ve en yaygın olarak kabul edilenleri ise şunlar:
Le Prince’in milyonlarca dolar borcu vardı ve iflasın eşiğindeydi. Kendini kapana sıkılmış üzere hissettiği için intihar etti.
Bu teori bazıları tarafından kabul ediliyor fakat kimi şahıslar de ailesine bağlı ve Amerika’ya hatta New York üzere bir kente taşınabilen birinin borcu olmasının ya da intihara sürükleyecek kadar borcu olmasının imkansız olduğunu düşünüyor. Ayrıyeten Le Prince, icatlarını insanlara göstermeyi dört gözle bekliyordu.
İddialara nazaran kardeşi Albert’in Le Prince’e epeyce fazla borcu vardı ve bu yüzden kardeşi onu öldürdü.
Hem borç olayı hem de Le Prince’i canlı gören son kişi kardeşi olduğu için bu komplo ortaya atıldı. Lakin ortalarında bir husumete ya da borca dair hiçbir ipucu yoktu. Ayrıyeten geriye kalan mektuplarda Le Prince’in, ailesine ve kardeşine hayli düşkün olduğu görülüyor.
19. yüzyılın patent savaşları Le Prince’i bitirdi.
Yazının birinci başında Edison’un kıskançlığı demiştik. İşte patent savaşları denen şey tam olarak buydu. Argümanlara nazaran o vakitler Edison hareketli fotoğraf sanayisini tamamen denetim etmek istiyordu. Bu yüzden bu alanda çalışmalar yürüten Le Prince yeni bir patent başvurusu yapmadan Edison onu ortadan kaldırmak istedi.
Pek çok kesim, hatta Le Prince’in eşinin bile desteklediği bu teoriyi yanlış bulanlar da var zira o vakitler dünya çapınca kamera icat eden, Le Prince üzere hareketli fotoğraflarla uğraşan çok kişi vardı. Edison’ın Le Prince’i öldürmek ya da öldürtmek için rastgele bir nedeni yoktu.
Louis Le Prince’e tam olarak ne olduğunu muhtemelen asla bilemeyeceğiz. Lakin her halükarda, trajik sonuna karşın Le Prince sinema tarihine büyük ve kalıcı bir katkı yaptı. Mutlaka “Sinemanın Babası” unvanını hak ediyor.
- Kaynaklar: DailyBeast, The TrueCrime Database
