1453 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun padişahı Fatih Sultan Mehmet, Dünya tarihini değiştirmek için devrin en kıymetli kentlerinden olan Konstantinopolis’un surlarına ordusunu getirdi.
53 günlük bir kuşatmanın akabinde geçilemez denilen surları geçerek kenti alan Fatih Sultan Mehmet, hem kendi imparatorluğu hem de tarihin gidişatını değiştirmeyi başardı.
Osmanlı’nın yükselişi için İstanbul’un fethi gerçekleşmeliydi.
1453 yılında Anadolu’daki devletlere baktığımız vakit Osmanlı’nın bir hakimiyetinden kelam etmek güç. Anadolu’nun tamamına hakim olmasa da kıymetli kentlerin hakimeyetini sağlayan Osmanlılılar, topraklarının güvenliğini arttırmak için Konstantinopolis’u almaları gerektiğini biliyorlardı.
İstanbul’un fetih nedenlerine göz atalım:
- Osmanlı’nın toprak bütünlüğünü sağlama isteği.
- Konstantinopolis’un Osmanlı’nın ticareti için bir mani olması.
- Bizans’ın Osmanlı’nın toprak bütünlüğüne karşı bir tehlike oluşturması ve beylikleri Osmanlı’ya karşı kışkırtması.
- İstanbul’un Hristiyanlığın son kalelerinden olması.
Konstantinopolis’a saldırmanın şöyle sıkıntı bir yanı var. Kente şayet bütün ordunuzla saldırır ve başarısız bir fetih yaparsanız, Anadolu’daki öteki devletler bunu bir fırsata çevirerek topraklarınızı kolayca ele geçirebilir. Öte yandan o devir büyük surların yıkılması imkansız bir olay olarak söyleniyordu. Konstantinopolis’ta büyük surlarıyla birlikte ün salmış bir kentti.
Osmanli için bir diğer olumsuz gözüken durum ise evvelki 3 fetih denemesinin başarısızlıkla sonuçlanması. 2 Osmanlı padişahı ve 1 şehzade, 1453 yılından evvel 3 defa bu kutsal kenti fethetmeye çalıştı fakat başarısız oldu.
Olumsuz bir sonuçta imparatorluğun sonunu getirebilecek bu 2 düşünülmesi gereken bahse karşın Osmanlı, Bizans’ın kışkırtmaları ve Peygamber efendimizin İstanbul’un fethi ile ilgili söylediği kelamlardan dolayı Konstantinopolis’u fethetmek için hazırlıklara başladı.
Osmanlı Fetih için hangi hazırlıkları yaptı? En büyük toplar döküldü, ordular toplandı ve hisar yapıldı.
Birçok devlet büyüğünün olumsuz görüşüne karşın gözünü karatan Fatih Sultan Mehmet, kuşatma için birçok hazırlık yaptı.
Rumeli Hisarı‘nı yaparak Anadolu Hisarı’nın karşısında kendisine bir merkez kuran Fatih Sultan Mehmet, denizden gelecek olan yardımları kesebilmek için 400 kesimden oluşan büyük bir donanma kurdu. Deniz kısmını denetim altına aldıktan sonra karadan gelecek olan tehlikeleri engellemek için kentin etrafındaki kaleler fethedildi. Balkanlar’da da birçok devletle barış mutabakatları imzalandı ve mümkün bir Avrupa yardımı için Balkanlara bir ordu gönderildi.
Surları yıkabilmek için büyük toplar döktürüldü ve bu toplar, 1453’ten sonra birçok imparatorluğun yıkılmasına sebep olacak bir savaş taktiğinin oluşmasına neden oldu.
Uzun bir hazırlık sürecinin akabinde artık fetih için hazır olduğunu düşünen Osmanlı, 6 Nisan 1453 tarihinde kentin surlarının önüne geldi.
Şehir nasıl kuşatıldı? Surların gerisindeki kenti fethetmek hiç kolay olmadı.
Hiç kuşkuşuz tarihin en çok defa fetih tehtidiyle karşı karşıya kalan kentlerinden birisi Konstantinopolis’tu. Pozisyonu ve sahip olduğu hoşluklarla birlikte gezegenimizin en kıymetli kentlerinden bir tanesi olan Konstantinopolis, Osmanlı’dan evvel de birçok büyük devletin kuşatmasıyla karşı karşıya kaldı. Bu sebeptendir ki fetih başlarken Konstantinopolis’un idaresi ve halkı, büyük bir kaygıya sahip değildi zira yıkılamaz denilen büyük surlara sahiptiler.
Dini kardeşleri olan Avrupa’nın onlara yardım edeceklerinden emin olan kent, yalnızca bir müddet Osmanlı ordularını surların dışında tutarak savaşı kazanabileceklerini düşündü.
Surlar bir türlü yıkılmıyor.
Osmanlı, surları yıkmak için büyük planlara sahipti. Lakin bu planların savaşın birinci kademesinde bir türlü istenildiği üzere iş görmedi. Top atışlarında yaşanan meselelerden ötürü surlar hala sapasağlam ayakta duruyordu, bu da Bizans ordusunu güçlendirirken Osmanlı ordusunda büyük bir moral bozukluğuna sebep oluyordu.
Sur sorunun üstüne 400 kesimlik donanmanın deniz kısmında yaşadığı yenilgi, Fatih’i derin niyetlere soktu ve bu niyetler gerçekleşmesi imkansız olarak gözüken bir fikrin ortaya çıkmasına neden oldu.
Gemileri karadan yürütüyoruz.
Büyük uğraşlara sahne olan savaş, Bizanslıların istediği üzere ilerlerken Osmanlı’nın gemileri karadan yürütüp Haliç’e adım atmasıyla birlikte bir anda Osmanlı’ya döndü.
Galata’dan kadırgalar bir gecede denize indirilirken, top atışlarıyla birlikte de surlar vurulmaya devam etti. Bu sayede Bizanslılar, kadırgaların çıkardığı sesleri fark etmedi ve sabah uyandıklarında büyük bir sürprizle karşılaştı. Haliç bölgesinin açılmasıyla birlikte Bizans ordusu kentin dört bir yanına dağıldı ve kent her noktadan yüksek bir güçle vurulmaya başlandı.
Konstantinopolis artık Osmanlı’nın.
Surlarda büyük boşlukların açılmasıyla birlikte akınlarını arttırayak devam ettiren Osmanlı, yorulmuş ve artık umutları kalmamış Bizans ordusunu yıldırmayı başardı. Paralı askerlerinde savaşın gidişatıyla birlikte kenti yarı yolda bırakmasıyla birlikte 29 Mayıs 1453 günü son bir taarruzla kent Bizans’tan Osmanlı’ya geçti.
Fatih Sultan Mehmet İstanbul’u kaç askerle fethetti? Osmanlı, Konstantinopolis’a devasa bir orduyla saldırdı.
Gözünü karatıp Konstantinopolis’u almak isteyen Fatih Sultan Mehmet, imparatorluğunun bütün kaynaklarını kullanmaktan geri durmadı. Tam net bir bilgi olmamasına rağmen Hammer’a nazaran 250.000, Barbaro’ya nazaran 160.000, Sfrantzes ve Dukas’a nazaran 200.000 kişilik bir orduyla birlikte bu fetih gerçekleşti. Öte yandan ülkemizin değerli tarihçilerinden Prof. İlber Ortaylı, o devir 200.000 kişilik bir ordunun kurulmasının imkansız olduğunu savunuyor. Bunun sebebi olarak ise bu büyüklükteki bir ordunun sağlık ve lojistik sorunlardan ötürü kurulamayacağı belirtildi.
Hem karadan hem denizden savaşan Osmanlı, savaş sırasında Bizans’a yardım gelmemesi için Balkanlarda da bir ordu kurdu. Atlılar, piyadeler, topçular ve daha birçok askeriyle birlikte oluşan bu devasa ordu, devrinin en büyük ordularından bir tanesi olarak kabul ediliyor.
Savaştan sonra Avrupa ne hale geldi?
Fetihle birlikte Osmanlı’nın yükselişi büyük bir ivme kazandı ve imparatorluk, artık Avrupa için büyük bir tehdit haline geldi. Bu fetihle birlikte Avrupa’da kelam sahibi olan Osmanlı, bir çağı kaparak yeni bir çağın açılmasını sağlayan devlet olarak tarihe geçti.
Bizans’ın düşmesiyle birlikte kentte bulunan bilim adamları Avrupa’ya giderek Rönesans’ı başlattı. Bununla birlikte farklı ticaret yollarını arayan Avrupalı devletler, İstanbul üzerinden ticaret yapmamak için yeni deniz yolları ve kıtalar buldu.
Savaş, Avrupa’daki imparatorlukların yıkılmasına yol açan birçok keşfin önünü açtı. Artık surların inançlı bir yapı olmadığı bilindiği için birçok surların gerisindeki imparatorluk için çanlar çalmaya başladı.
İstanbul’un fethinin dünya tarihi açısından sonuçları:
- Orta Çağ bitti, Yeni Çağ başladı.
- Avrupa Hıristiyan alemi ikiye bölündü.
- Osmanlı’nın Avrupa için ehemmiyeti arttı.
- Rönesans’ın başlamasına neden oldu.
- Coğrafi keşiflere taban hazırlandı.
- Doğu Roma İmparatorluğu sona erdi.
Şimdi fethin bilinmeyen istikametlerine göz atalım.
- Şehrin yağması
- Rum Ateşi
- Bizanslıları yalnızca 7000 asker koruyordu
- Ulubatlı Hasan gerçek mi?
Şehrin yağması
Konstantinopolis, tarihi binalara ve eşyalara sahip. Ayrıyeten kent, 1200’lü yıllarda eşi gibisi olmayan eşyaların sergilendiği bir müze gibiydi. Öte yandan o periyotlarda yağma, askerler için bir teşvik olarak ön plana çıkıyordu.
Bazı kaynaklara nazaran Fatih Sultan Mehmet’in 3. günün akabinde kente girmesiyle birlikte yağmaların sona erdiği ve Bizans halkının saklandıkları yerden çıkarak eşyalarını ve meskenlerini geri aldığı belirtiliyor.
Yağma konusunda çok farklı görüşler var ancak kentin 1200’lü yıllarda Haçlılar tarafından büyük bir yağmaya uğraması sebebiyle şehirin içinin boş olduğu biliniyordu. Bundan ötürü yağmanın daha az olduğu düşünülüyor.
Denizin ateşi: Rum Ateşi
Bizanslar tarafından uzun yıllar kullanılan Rum Ateşi, suyun üzerinde daha da alevlenen bir silah olarak düşmanların en büyük endişeli düşü oldu. Birçok donanmanın yok olmasına sebep olan ateş, suyla birlileştiği vakit sönmek yerine daha da alevleniyor ve önü alınmayan bir yıkıma yol açıyor.
Osmanlı donanmasına karşı çok etkin bir halde kullanılamamasına karşın Bizanslar, uzun yıllar boyunca kenti kuşatmak isteyen devletlere karşı Rum Ateşi’ni etkin bir biçimde kullanarak şehri inançta tutmayı başardı.
Bizanslıları yalnızca 7000 asker koruyordu.
Osmanlı’nın surlara yaklaştığı zaman Bizans’ı yalnızca 7000 asker tarafından korunduğu birçok kaynak tarafından yazıyordu. Bu asker farkının sebebi ise büyük surlar. 1453 yılına kadar büyük surları yıkmak imkansız bir olay olarak gözüktüğü için devasa ordular bile bu surları geçemiyordu.
HeritageDaily’de Osmanlı’nın 80.000 askerine karşı kenti korumak için Bizans’ın yalnızca 7000 askere sahip olduğu tarafında bir görüş var.
Ulubatlı Hasan gerçek mi?
Tarih kitaplarında Osmanlı sancağını kuleye dikmesiyle birlikte ünlenen genç yeniçeri Ulubatlı Hasan, bir halk kahramanı olarak anlatılmaktadır. 16. yüzyılda birinci kez Melissinos isimli tarihçi tarafından ortaya atılan Ulubatlı Hasan karakteri, birkaç tarihçinin kitabında da bulunmasına karşın gerçek olmadığı tarafındaki görüş daha ağır basmaktadır.
Kaynak: TRT Haber – Wondrium Daily – Britannica
