Yıllardır global ısınmayla ilgili pek çok şey duyduk. Bilim insanları, tüm insanlığı dünyanın geri dönüşü olmayan bir yola girmek üzere olduğunu tekraren kere söyledi. Pekala bu ikazları ne kadar dinliyoruz? Artık bir bardak kahvenizi hazırlayın, çünkü kahvenin geleceğiyle ilgili bilmeniz gereken şeyler var.
Sabahları işe yahut okula gitmek üzere kalkmak için kendi içimizde bir uğraşa giriştiğimizde bize en büyük takviyesi her zaman kahve vermiştir. En azından benim için “hadi kalk, bir kahve içer kendine gelirsin” kelamı içimden sıkça bana hatırlatılan bir şey olmuştur. “Tüm bu anlattıklarının global ısınmayla ne alakası var?” diyebilirsiniz, lakin maalesef ki global ısınmanın tesirleri pek çok öbür şey üzere kahveyi de etkiliyor.
Küresel ısınma nedeniyle yakın gelecekte kahve bulamayabiliriz.
Küresel ısınma, dünyamızın şu anı ve geleceği olmuş durumda. Evvelden yalnızca duyduğumuz bu olaya şu anda şahsen şahit olmaya başladık. Vakitsiz sıcak ve soğuklar, çoka kaçan doğal afetler derken global ısınma hayatımızın içerisinde.
2050 yılına gelindiğinde global ısınma çok daha yıkıcı olacak. Üstelik bu ısınma tüm dünyada eşit halde yaşanmıyor. Kimi bölgeler çok daha kurak olacak. Bunun sonucunda da tarım dalı de bir dönüşümden geçmeli. İşte küresel ısınmanın kuraklaştıracağı tarım topraklarından biri de kahve üretiminin yapıldığı topraklar olacak.
Dünyanın en büyük 5 kahve üreticisinden 4’ü 2050 yılına kadar kahve üretim alanlarının büyük bir kısmını kaybedecek.
Dünyanın en büyük 4 kahve üreticisi ülkesi olan Brezilya, Vietnam, Kolombiya ve Endonezya; küresel ısınma sonucu 2050 yılına kadar kahve üretimlerinin büyük bir kısmını kaybedecekler. Sırf en çok üretim yapan 5. ülke olan Etiyopya’nın kahve yetiştiriciliğine uygun topraklarının büyük bir kısmını müdafaası bekleniyor.
Kahvenin hası diyebileceğimiz, tüm üretimin yaklaşık yüzde 60-80’ini oluşturan Arabica çeşidi yok olmanın eşiğinde.
Nerede o eski yiyeceklerin tadı, diyen büyüklerimizi duymuşsunuzdur. İşte bizler 2050’li yıllara geldiğimizde kahve için muhtemelen bu kelamları söyleyeceğiz. Zira lezzet bakımından yüksek kalite olarak isimlendirilen ve o nefis kahve kokusuyla gerçek kahve gurmelerinin vazgeçilmezi olan Arabica çeşidi, global ısınmadan en çok etkilenen çeşitlerden biri pozisyonunda.
Arabica kahvesi, 18-23 santigrat derece ortasındaki sıcaklıklarda olan, serin, yüksek rakımlı tropik bölgelerde verimli bir biçimde üretiliyor. Daha yüksek sıcaklık yahut daha kuru şartlar bu kahvede verimliliğin değerli ölçüde düşmesine neden oluyor.
Arabica tipinin üretimi süratle azalıyor.
Arabica, bilhassa istikrarsız sıcaklıklara karşı son derece kırılgan bir çeşit. Bu kırılganlığı da Arabica’nın gelecek yıllarda altın kadar bedelli olacağı manasına geliyor. Daima tükettiğimiz bu tıp, şu anda bile global ısınmanın tesirlerini hissediyor. Geçtiğimiz sene dünyanın en çok kahve üreten ülkelerinden olan Brezilya’da tarihin en büyük kuraklıklarından biri yaşadı. Bu da kahve üretimini üçte bir oranında düşürdü ve bu durum global çapta kahve fiyatlarını artırdı. Bu kırılgan Arabica çeşidinin yerini Robusta isimli daha sağlam ancak daha az lezzetli bir kahve çeşidi alacak.
Zorlu koşullara çok daha sağlam olan Robusta’nın çağı başlıyor.
Arabica kahve çeşidinin kırılganlığına karşı çiftçiler son yıllarda Robusta tipine yönelmeye başladılar. Arabica’ya nazaran daha alt bir kahve çeşidi olan Robusta, düşük sıcaklıklardan yüksek sıcaklıklara kadar pek çok şeyde Arabica’dan daha sağlam. Üstelik Robusta, böceklere ve hastalıklara karşı da daha sağlam. Tüm bunlarla birlikte Arabica’ya nazaran çok daha süratli olgunlaşıyor.
Arabica’nın tadı ve Robusta’nın dayanıklılığı birleştirilerek melez bir çeşit yaratılmaya çalışılıyor.
Belki de kahveyi kurtarmanın bir yolu olabilir. 1960’lı yıllarda Kolombiya’daki Ulusal Kahve Yetiştiricileri Federasyonu tarafından yönetilen bir araştırma grubu, Arabica’nın aramosını Robusta’ya aktararak lezzetli lakin bir o kadar da sağlam bir kahve tipi yetiştirmeye çalıştı.
Cenicafe olarak bilinen bu melez cins, ilk olarak 1980’li yıllarda geliştirildi. Bu melezin 2005 yılında Castillo çeşidi piyasaya sürüldü. Pas mantarı üzere tehlikelere karşı tohumu geliştiren araştırmacılar 2015 yılında Canicafe 1 çeşidini ürettiler. Görünen o ki Arabica global ısınmanın birinci kurbanlarından olacak. Biz beşerler da buna karşı yeni tipler üretmeye çalışıyoruz.
Robusta çeşidi bile kahve üretimini belli bir noktaya kadar devam ettirebilir.
Küresel ısınmaya karşı bir şey yapmazsak Robusta da Arabica’nın muhtemel bahtının bir benzerini yaşayacak. İklim uzmanları sıcaklığın her geçen yıl artmaya devam edeceğini ve bunun çok yağmur ve kuraklık devirleri oluşturacağını söylüyor. Bu da kahve üretmek için gereksinim duyulan sıcaklık, ışık, nem düzeyleri üzere pek çok parametreyi çok daha hudutlu bir alanda uygulanabilir kılıyor.
Uzmanlara nazaran, artan sıcaklıklar nedeniyle 2050 yılına kadar kahve yetiştirmeye uygun alanlar yüzde 60 kadar azalabilir.
Bu sürat diğer endişeleri da beraberinde getiriyor. 2050 yılına kadar kahve üretimi bu kadar azalırsa 2100 yılına geldiğimizde bizleri nasıl bir senaryo bekleyecek? Tahminen hala umudumuz olabilir.
Kahve yetiştiriciliği global ısınmaya karşı direnebilir mi?
Kahve, kırmızı çizgimiz diyebiliriz. Bu sebeple kahvenin hayatta kalmasının hala bir yolu var. Şu anda deniz düzeyinin 1200 metrelik bölgelerde yetiştirilen kahvenin üretiminin 2050’li yıllarda 1600 metreye çıkması bekleniyor. Bu hususta daha sağlam çeşitler de üretilmeye çalışılıyor.
Küresel ısınmanın tüm Dünya’yı yok ettiğini görüp bu mevzuda bir şeyler yapmaya başladığımızda umarım iş işten çoktan geçmiş olmaz. Şu anda bile geri dönülemez bir noktada olduğumuz düşünülürse tüm ülkeler daha fazla birlik olup bu ziyandan dönmeliler. Pekala sizler kahvesiz bir dünya hayal ediyor musunuz?
Kaynaklar: Science Direct, National Geographic, iadb, TIME
