2022’nin son ayı hem maaşlara hem fiyatlara artırım beklentisi ile geçiyor. Emekçiler minimum fiyattaki artışa odaklanırken, memur ve emekliler “Market raflarındaki enflasyon mu resmi sayılardaki enflasyon mu” sorusuna karşılık arıyorlar.
Ekonomim muharriri Alaattin Aktaş, artırım tartışmasına diğer bir boyut ekledi. Aktaş, memur ve emeklilere enflasyon oranında yapılacak olan artırımın kâfi olmayacağını, zira birinci altı aydaki enflasyon yükselmesinden doğan kayıpların da telafi edilmesi gerektiğini belirtti. Aktaş, maaş artırımı hesaplamalarına ait şunları yazdı:
“2023 için memur ve memur emeklilerinin maaşında yapılacak düzgünleştirme için o bilindik formülle hareket edip çıkacak sonuçla yetinmek çalışan aleyhine bir durum oluşması demek.
Aylık fiyat artışları ihmal edilebilir bir seviyede olsa bu formül uygulanabilir. Ancak bizde aylık artışlar o denli oranlara ulaştı ki, örneğin ocak ayındaki enflasyon, memura altı ay için verilen artırımı bir anda yok etti.
Geçen yılın aralık ayını 100 alıp bunu ülkü maaş seviyesi kabul etsek… Maaşlar ocakta 107.50’ye çıktı lakin daha o ay fiyatlar yüzde 11.10 arttı. Yani yapılan altı aylık artırım üç haftalık enflasyona lakin yetti.
Ne kadar eksik ödeme yapıldı?
Memur ve memur emeklileri bu yılın birinci altı ayı toplamında TÜFE artışına kıyasla tam 11.506 lira eksik maaş aldı. Hesaplama besin enflasyonuna nazaran yapıldığında eksik maaş meblağı 14 bin lirayı da aşıyor.
Kaldı ki bu hesaplamada bir üst vergi dilimine girmekten dolayı net maaşta ortaya çıkan gerileme dikkate alınmadı. Yoksa ocakta 10.750 lira olan maaş birkaç ay içinde üst vergi dilimine girildiği için nominal olarak da azaldı.
Yılın ikinci yarısı için birinci yarıdaki enflasyon farkının yansıtılması ve yüzde 7 artırım yapılmasıyla enflasyon yakalandı. Lakin birinci altı ayda oluşan kayıp giderilmedi ki…
Memur TÜFE’ye nazaran sadece temmuz ve ağustosta artıya geçti, enflasyondan daha yüksek gelir elde etti.
Gıda enflasyonuna nazaran ise temmuz ve ağustosta da artıya geçmek mümkün olmadı.
Bu yıl aralıktaki TÜFE artışının yüzde 3, besin hususlarındaki fiyat artışının yüzde 5 olacağı varsayımına nazaran ikinci yarıda uğranılacak kayıp TÜFE’ye nazaran yaklaşık 2 bin lira, besin enflasyonuna nazaran 7 bin lira.
Yani şu durumda geçen yılın aralık ayında 10 bin lira maaşı olan bir memur 2022’nin tümünde TÜFE’ye nazaran 13 bin, besin enflasyonuna karşı 22 bin lira kayba uğrayacak.
İşte öncelikle giderilmesi gereken kayıp bu.
Ama bu farkın bir seferde verilmesi de kâfi değil.
Bu enflasyonist ortamda aylarca gerçek olarak eksik maaş ödenmesi üzere bir durum var. Oluşan farkı bir seferde gidermek işte bu yüzden kâfi sayılmamalı.
Yüzde 40!
Girişte yazdığım üzere bu yılbaşında yapılacak güzelleştirmenin oranı kabaca yüzde 20 üzere görünüyor. Lakin hiç unutmayalım altı ay sonra sandığa gidilecek ve bu seçim muhalefet için olduğu kadar, hatta ondan daha fazla iktidar için yazgı seçimi olacak. O yüzden de AKP seçimi kazanmak ismine yapabileceği her şeyi yapacak.
Dolayısıyla muhtemelen taban fiyat de yüksek tutulacak, tahminen bu yıl olduğu üzere yılın ikinci yarısında uygulanmak üzere seçimden evvel yeni bir artış kelam konusu olacak; hatta bakmışsınız birinci çeyrek sonunda yeni bir düzenleme yapılacak.
Elde avuçta ne varsa verilecek. Memur ve memur emeklileri de bundan nasibini alacak ve yılbaşı artırımı katiyen yüzde 20’lerde kalmayacak.
Ben iddiamı çok evvel ‘Yüzde 40 dolayında bir artış bekliyorum’ diye yazmıştım. Vakit zaman soran okurlar oluyor. Birebir görüşümü koruyor ve yılbaşındaki enflasyon farkı ve artırım toplamının yüzde 40’tan pek aşağıda olacağını sanmıyorum.
Zaten bu dolayda bir artış yapıldığında 2022’de oluşan kayıplar lakin telafi edilmiş olacak. Yani fazladan çok büyük bir artış kelam konusu değil.” (HABER MERKEZİ)
