Hayatta vakit zaman hepimiz korkulu hisseder ve anlık his değişimleri yaşarız. Bu tıp durumlar nevroz olarak isimlendirilir ve farklı tesirlere karşı gösterilen bir reaksiyon olarak kabul edilebilir. Lakin kişinin daima nevroz durumunda olması ve hayata karşı devamlı tetikte olması bir çeşit kişilik bozukluğu olan nevrotizm olabilir. Nevrotik kişilik özelliklerini tanımlayan kimi ana başlıklar da vardır.
Nevrotizm aslında tek bir tariften ibaret değildir. Kişinin daima dert duymasının ya da sık sık his değişimi yaşamasının altında farklı nedenler ve ortaya çıkan farklı belirtiler olduğu için birtakım alt tipler üzerinden tanımlanmaktadır. Ne olursa olsun tahlilsiz olmadığını ve bir halde tedavinin mümkün olduğunu unutmamanız gereken nevrotizm nedir, nevrotik kişilik özellikleri nelerdir gelin tüm ayrıntılarıyla inceleyelim.
Temelden başlayalım, nevrotizm nedir?
Nevrotiklik olarak da isimlendirilen nevrotizm, bir çeşit kişilik bozukluğudur. Nevroz ile karıştırılmamalıdır zira nevroz, kişinin fobi üzere birtakım temel dehşetlere ya da kimi özel durumlara karşı gösterdiği nevrotik reaksiyondur. Nevrotizm ise artık bu reaksiyonların kişinin hayatının bir kesimi yani kişilik özelliği haline geldiği durumlardır.
Nevrotizm tanısı konulan bireylerin hayatının merkezinde büyük bir telaş vardır ve ömürleri bu telaşın etrafına heyeti temeli sağlam olmayan bir yapı olduğu için sık sık ani his değişimleri yaşamaktadırlar. Kalıtsal nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan nevrotizm, bilhassa büyüme çağında maruz kalınan çevresel faktörler nedeniyle tam bir kişilik özelliği haline gelmektedir.
Nevrotizmin temelindeki nevroz çeşitleri:
- Bunaltı nevrozu
- Fobik nevroz
- Histerik nevroz
- Obsesif kompulsif nevroz
- Depresif nevroz
Bunaltı nevrozu:
Kişinin yaşadığı dert durumu daima hale geldiyse ve ruhsal olan bu durum artık fizikî belirtiler gösteriyorsa temelinde bunaltı nevrozu yatmaktadır. Kaygı durumunda görülen kalp çarpıntısı, göğüs sıkışması, nefes zorluğu ve çok terleme bunaltı nevrozuna örnektir.
Fobik nevroz:
Fobik nevroz, kişinin bir fobiye karşı duyduğu çok kaygı durumudur. Bu durumu nevrotik kişilik bozukluğu haline getiren ise ortada rastgele bir tehdit olmamasına karşın kişinin kendisini daima tehlikede hissederek endişe duymasıdır.
Histerik nevroz:
Histerik nevroz, bunaltı nevrozunun bir üst kademesidir. Histerik nevroz yaşayan kişi ortada rastgele bir sebep olmamasına karşın duyduğu tasa ve dehşet nedeniyle hareket etmekte zahmet çekerek elini, ayağını oynatamadığını söyler.
Obsesif kompulsif nevroz:
Obsesif kompulsif nevroz durumu, kişinin dert ve endişe hissini bir saplantı haline getirdiği durumlardır. Birçok vakit kelam konusu kaygı ve dehşet kişinin geleceği ile ilgilidir. Obsesif kompulsif nevroz yaşayan kişi devamlı tasa dolu fikirlerle boğuşur.
Depresif nevroz:
Distimi nevroz olarak anılan depresif nevroz durumu, kişinin artık neredeyse hayattan kopma noktasına geldiği bir durumdur. Depresif nevroz yaşayan kişinin korkuları o kadar yüksektir ki artık yürümek, yemek yemek, konuşmak üzere temel aksiyonları bile gereksiz görür. Bu şahısların yaşama isteği kaybolmuştur.
Peki nevrotik kişilik özellikleri nelerdir?
- Dünyayı inançsız bir yer olarak tanımlarlar.
- Sürekli telaş hissederler.
- Sürekli kaygı hissederler.
- Sürekli streslidirler.
- Her vakit en olumsuzu düşünürler.
- Geleceğe umutsuz bakarlar.
- Yaşadıkları durumlara karşı gösterdikleri haller abartılır.
- Psikolojik meseleleri fizikî belirtiler gösterir noktaya gelebilir.
- Başkalarını suçlama eğilimi gösterirler.
- En ufak bir tartışmada savunmaya geçerler.
- Güvensizdirler.
- Terk edilme korkusu yaşarlar.
- Karar vermekte zorluk yaşarlar.
- Çabuk heyecanlanırlar.
- Sosyal irtibatta utangaçtırlar.
- Bencil davranışlar sergilerler.
- Alkol ve uyuşturucu kullanabilirler.
- Daha hafif olaylarda tüm bu meseleleri avantaja dönüştürebilirler.
Nevrotik kişilik bozukluğu yaşayan şahıslarda görülen ortak özelliklerden kimileri bu halde olsa bile bu özellikler herkeste görülüyor demek hakikat değildir. Nevrotizmin kimi dereceleri vardır. Yüksek dereceli hadiselerde bazen tüm bunlar görülür ve kişinin hayatını olumsuz tesirler. Düşük dereceli hadiselerde ise daha az görülür ve bazen avantaja dönüştürülebilir.
Örnek vermek gerekirse yarın öğleye yetiştirilmesi gereken bir sunum var diyelim. Yüksek dereceli nevrotizme sahip olan kişi sunumun asla yetişmeyeceğini, yetişse bile berbat olacağını, kovulacağını, hayatta her vakit başarısız olduğunu düşünür. Düşük dereceli nevrotizme sahip olan kişi ise bunlara misal fikirlere sahip olsa bile çalışmasını aksatmaz ve korku duyduğu için çok daha hassas çalışarak berbat bir şey yaşamamak için çok daha başarılı bir sunum hazırlar.
Nevrotizm neden olur?
- Kaygıların bir türlü denetim altına alınamaması
- Korkuların bir türlü denetim altına alınamaması
- Obsesif kompulsif bozukluklar
- Sosyal fobiler
- Bipolar bozukluk
- Travma sonrası gerilim bozukluğu
- Kaygı bozukluğu
Nevrotizme yani bireyde görülen nevrotik kişilik bozukluğuna neden olan durumlardan kimileri bu halde. Uzmanlara nazaran nevrotizmin temelinde kalıtsal faktörler yatar yani genetik bir rahatsızlıktır. Lakin kişinin bilhassa büyüme devrinde maruz kaldığı çevresel faktörler bu riski daha da arttırır. Erken fark edilip müdahale edilmezse de büyük bir sorun haline gelebilir.
Nevrotik kişilik bozukluğu tedavi edilebilir mi?
Bazı uzmanlara nazaran nevrotizm tanısı konulmuş nevrotik kişilik bozukluğuna sahip olan bir kişi, hayatı boyunca bu ruhsal rahatsızlığı taşıyacaktır. Kesin bir tedavi mümkün olmasa bile en azından nevrotizm derecesi düşürülerek kişinin hayat kalitesi arttırılabilir. Hatta o kadar azalır ki birden fazla vakit hissedilmez hale bile gelebilir.
Yapmanız gereken birinci şey tasalarınızı, kaygılarınızı ve kaygılarınızı kabul etmektir. Evet ben bunları hissediyorum dedikten sonra tüm bunları sevdiklerinizle paylaşın. Kişinin sırtında büyük bir yük olan bu niyetler anlattıkça, paylaştıkça, konuştukça hafifleyecektir. Atacağınız öteki bir adım ise niyetlerinizi değiştirmektir.
Evet telaşlarınız, kaygılarınız, telaşlarınız var lakin unutmayın, şayet nevrotik kişilik bozukluğuna sahipseniz tüm bunları fikirlerinizle siz üretiyorsunuz. Bu nedenle saplantılı bir biçimde tıpkı şeyleri düşünmek yerine sizi rahatsız eden mevzuya farklı bir açıdan yaklaşarak güç da olsa niyet yapınızı değiştirmeye çalışın. Günlük tutun, içinizi dökün. Şayet artık bu durum sizi ve etrafınızı etkileyecek hale geldiyse kesinlikle bir uzmandan yardım alın.
Kişinin devamlı tasa ve dehşet hissetmesi sonucu ortaya çıkan bir kişilik bozukluğu olan nevrotizm nedir, nevrotik kişilik özellikleri nelerdir gibi soruları yanıtlayarak mevzu hakkında bilmeniz gereken ayrıntılardan bahsettik. Anlattıklarımız sırf bilgilendirme maksatlıdır. Tüm sıhhat hususlarında olduğunu nevrotizm konusunda da en yanlışsız ve size özel bilgiyi uzman bir psikologdan almanız gerektiğini unutmayın.
Webtekno
