Freud’a nazaran; bayan olarak doğan şahısların, bir penis sahibi olamadıklarını gördüklerinde yaşadıkları ıstırabın ismi penis kıskançlığıdır. Yani psikanalistimiz kısaca, ”kadınlar, erkeklerin cinsel organını kıskanıyor” diyor.
Hatta daha da ileri götürerek bayanlar, ”sırf bu kıskançlıkları sebebiyle erkeklerle cinsel ilgi yaşıyor” şeklinde bir görüş bildiriyor. Kısacası ”bir bayan, penise sahip olabilmek için seks yapar” anlayışını ortaya çıkarıyor bu yorum. O vakit gelin, bu teoriye dair başka ayrıntılara da bir bakalım.
Bu teoriye nazaran bir bayanın cinsel kimliğinin gelişmesi için penis kıskançlığı yaşaması gerekiyor.
Aslında Freud tüm çocukların, penise ve penis eksikliğine kafayı taktığı fallik (cinsel organ periyodu / 3-6 yaş) bir periyot olduğundan kelam ediyor. Teorisyen bu durumu yaşayan çocukların (kız çocuklarını kastediyor), doğuştan anneye bağlı olduğunu lakin erkeklik vasıfları ellerinden alındığı (iğdiş edilmek) için annelerine kızgın olduklarını söylüyor. Bir bakıma ”neden beni erkek doğurmadınız?” sitemi üzere anlayabilirsiniz bu durumu.
Ardından bu şahıslar; psikanaliste nazaran, babalarına takıntılı olmaya başlayarak onlara karşı cinsel dilekler geliştiriyor. Gel gelelim anne sevgisine de gereksinim duyan bu bireyler, annelerini kaybetmemek için onlara da bağlılık duymaya başlıyor. Sonrasında ise annelerinin yaptığı kadınlık hareketlerini taklit edip babalarına olan isteklerini, öbür erkeklere yönelik bir isteğe çeviriyorlar.
Kısacası başka erkeklerden hoşlanmaya başlıyorlar diyebiliriz. Bir öteki psikanalist Carl Gustav Jung ise Freud’un bu tanımlamalarını Elektra Kompleksi (en kolay haliyle kızların, annelerini babalarından kıskanması) olarak yorumluyor. Lakin Freud’un penis kıskançlığı ile kastettiği şey çok daha farklı.
Aslında penis kıskançlığının başlama sebebi, penise sahip olmanın avantajlarını deneyimleme isteğinden geliyor.
Hatta Freud, kişinin çocuk sahibi olma isteğinin ve heteroseksüelliğin bile bu histen kaynaklandığını söylüyor. Psikanalist, bayanların bilhassa erkek çocuk sahibi olma arzusunun bundan ötürü meydana geldiğini de ekliyor.
Modern psikolojinin gelişmesiyle birlikte birçok uzman, Freud’un bu teorisine yönelik tenkitler getirmeye başlıyor.
Mesela kimileri, Freud’u demode olmakla suçluyor ve bu tip teorilerin modasının geçtiğini düşünüyor. Araştırmacılar, Freud’un, tüm bayanların doğal olarak bir penisi arzuladığı fikrini benimsediğini ve bunun yanlış olduğunu söylüyor. Zira bu fikir, kadınlığın lakin erkeklikle var olabilecek biçimde kabul görmesine yol açıyor. Böylece bu teori, okuyucularına epeyce cinsiyetçi bir bakış açısı sunmuş oluyor.
Diğer eleştirmenler; psikanalistin, yalnızca anatomiye ve cinselliğe odaklanarak bu teoriyi ortaya attığını, kişinin benlik duygusu gibi daha psikososyal gelişim süreçlerini hesaba katmadığını lisana getiriyor. Ben size kısaca şöyle anlatayım: Yani Freud’u, biyolojik cinsiyete odaklandığı, bu nedenle cinsel kimlik konusunu görmezden geldiği istikametinde eleştiriyorlar. Örneğin “kişi tahminen trans birey olabilir, bu nedenden dolayı yalnızca biyolojik cinsiyet baz alınmamalı” diyorlar. Ayrıyeten birçok psikoloğa göre penis kıskançlığı, çağdaş toplumda karşılık bulabilecek bir kavram değil.
Demin de dediğimiz üzere bu kurama bakarak yalnızca içine doğulan cinsiyet baz alındığında, cinsellik açısından bir tek heteroseksüelliği olağan kabul eden bir yaklaşım ortaya çıkıyor. İşte bu nedenle uzmanlar, cinsel kimlik çeşitliliğinin daha fazla görünür olduğu (LGBTİ+) günümüz dünyasında bu teoriyi geçerli bulmuyor.
Yapılan araştırmalar cinsel kimliğin 3 yaşına kadar belirlenebileceğini söylüyor. Bu da tekrar Freud’un teorisini çürütüyor zira o, 3-6 yaş ortasındaki bayanlarda bunun görülebileceğini tabir ediyor. Penis kıskançlığının günümüzde kabul edildiği tek fikir: Bayanların, aslında erkeklerin penislerini değil, statülerini kıskandıklarıdır.
Mesela bu hususla ilgili yapılan bir araştırmada, 20 farklı kültürden olan kadınların hayalleri inceleniyor. Ortaya çıkan sonuçlara nazaran, bayanların toplumsal pozisyonları ne kadar yüksekse penis kıskançlığını çağrıştırabilecek fanteziler içeren hayalleri da o kadar az görüyorlar. Kısacası Freud’un ortaya attığı bu teori, klâsik devirde karşılık bulabilecek bir kuram olarak görülürken, günümüzün psikolog ve psikoterapistleri bunun şimdilerde ancak bir metafor olabileceğini söylüyor.
Çünkü ataerkil sistemde bayan, sırf bayan olduğu için değersizleştirilip ikinci plana atılıyor. Fakat şimdilerde kadınlar daha fazla kişiselleşen, bilinçlenen ve kendi güçlerini daha çok ortaya koyan bir profile bürünüyor. Böylece kadının, kadınlık hakları için çaba etmeye başladığı bir vakitte, penis kıskançlığı usulü perspektifler üzerinden kıymetlendirilmesi birçok teorisyene anlamsız geliyor.
Yani üstte da söylediğimiz üzere, güç çabası veren bir bayan olsa olsa ancak sosyal pozisyon açısından erkeğe yönelik bir kıskançlık sergileyebilir diye düşünülüyor. Peki siz bu hususta ne düşünüyorsunuz? Fikirlerinizi yorumlarda açıklayabilirsiniz.
- Kaynaklar: Healthline, Live Science
- Görsel Kaynakları: Apple Music, Freud Org, The Times, New York Post, The Atlantic, Metro
Webtekno