Terör taarruzlarından çabucak sonra getirilen yayın yasaklarının dedikodu ve söylentinin önünü açabildiğine dikkat çeken uzmanlar, bu üzere durumlarda medyanın süratli ve en yanlışsız biçimde bilgilendirilmesinin kıymetine vurgu yapıyor. Medyadaki yanlış haberlerin kıymetli bir kısmının gazetecilerin hakikat bilgiye ulaşmada yaşadıkları zahmetlerden kaynaklandığını kaydeden Prof. Dr. Süleyman İrvan, olağan dışı durumlarda sağlam doğrulama platformlarının devreye girmesi gerekliliğinin altını çizdi.
Üsküdar Üniversitesi İrtibat Fakültesi Gazetecilik Kısım Lideri Prof. Dr. Süleyman İrvan, terör akınları sırasında medyaya yayın yasağı getirmenin yanlışsız bir tercih olmadığını söz etti.
Öncelikle unsurlara dayalı habercilik yapılmalı
Prof. Dr. Süleyman İrvan, terör olayları yaşandığında yapılan haberciliğin de tartışma konusu olduğuna dikkat çekti ve kelamlarına şöyle devam etti:
“Açıkçası bu hususta epeyce yeterli oluşturulmuş gazetecilik etik unsurları mevcut. Gazeteciler öncelikle kendi meslek prensiplerini özümsemeli ve prensiplere dayalı bir habercilik yapmalı. Örneğin Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Hak ve Sorumluluk Bildirgesi’nde ‘Gazeteci kamuoyunu hakikat bilgilendirme hakkı ile terör propagandası ortasındaki farkı gözetir’ deniliyor. Yani gazeteci terör olayını elbette gerçek biçimde haberleştirmeli lakin terör örgütünün propagandası olarak değerlendirilebilecek formda sansasyonelleştirmemeli, halkta kaygı ve panik oluşturacak bir üslupta haber yapmamalı. Güzel bir gazeteci bunun ayırdına varabilen gazetecidir. TGC Bildirgesi güzel gazeteciliğin ölçüsünü de koyuyor. Bildirgede ‘Ölümlere ait haberlerde sansasyonel ve acıları artıracak üslup kullanılamaz. İnsanlarda travma yaratacak kan ve şiddet içeren fotoğraflara yer vermez, atağın sonuçlarını kaygı ve yılgınlık yaratacak biçimde büyütmez’ sözleri yer alıyor.”
Yayın yasağı komplo teorilerine yol açıyor
Yayın yasaklarının yanlış bir tercih olduğunu söz eden Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Çünkü yayın yasakları aslında daha tehlikeli olan dedikodu ve söylentinin önünü açıyor. Beşerler ‘Demek ki çok berbat bir şeyler oluyor, bizden bir şeyler gizleniyor’ diye düşünmeye başlıyor. Komplo teorileri devreye giriyor. Dahası, mevcut maddelerde yayın yasağı getirmenin yasal bir desteği olduğu da epey tartışmalı. Yalnızca, RTÜK Kanununun 7’nci unsurunda yayın yasağı getirme şartları tanımlanmış durumda. İlgili unsurda ‘Savaşlar, terör hedefli taarruzlar, doğal afetler ve gibisi harika durumların ortaya çıkardığı kriz vakitlerinde da söz ve haber alma özgürlüğü temel olup, yayın hizmetleri evvelce denetlenemez ve yargı kararları gizli kalmak kaydıyla durdurulamaz. Fakat, ulusal güvenliğin açıkça gerekli kıldığı hallerde veyahut kamu sisteminin önemli halde bozulmasının kuvvetle beklenen olduğu durumlarda, Başbakan yahut görevlendireceği bakan süreksiz yayın yasağı getirebilir’ tabirleri yer alıyor. Dikkat edilirse bu unsura nazaran yayın yasağı yalnızca çok olağan dışı durumlarda getirilebilir.” dedi.
Medya süratli ve yanlışsız biçimde bilgilendirilmeli
Terör olayları ya da gibisi olaylar yaşandığında yapılması gerekenin medyayı süratli ve en yanlışsız biçimde bilgilendirmek olması gerektiğini vurgulayan Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Hemen bir kriz merkezi oluşturup bu merkez üzerinden medyaya sistemli ve sağlıklı bilgi akışı sağlanırsa yanlış haberlerin de önüne geçilebilir. Böylelikle yanlışlıklarda anında düzeltilebilir. Gazeteci haberini yaparken yetkililere kolaylıkla ulaşabiliyorsa, bilgi alabiliyorsa haberini daha süratli ve gerçek biçimde yapacaktır. Medyadaki yanlış haberlerin kıymetli bir kısmı, gazetecilerin yanlışsız bilgiye ulaşmada yaşadıkları zahmetlerden kaynaklanıyor.” sözlerini kullandı.
“Olağan dışı durumlarda muteber doğrulama platformlarının süratle devreye girmeli”
Her şeyden evvel hiçbir gazetecinin kasıtlı biçimde bilgi kirliliğine yol açacak halde bir palavra haber yapmaya girişeceğine ihtimal vermediğini belirten Prof. Dr. Süleyman İrvan, “Bilgi kirliliği daha çok gerçek bilgi akışının sağlanmadığı durumlarda ortaya çıkan bir sıkıntıdır. Her vakit en sağlıklı usul, saydamlık ve yanlışsız bilgi paylaşımıdır. Yetkili kurumlar kriz idaresini yeterli yapar ve toplumu bilgilendirme misyonunu sağlıklı biçimde yerine getirirlerse bilgi kirliliği de süratle tesirini yitirecektir. Terör olayları üzere olağan dışı durumlarda muteber doğrulama platformlarının süratle devreye girmesi ve palavra haberlerin bu platformlar tarafından teşhis edilerek toplumla paylaşılması âlâ bir tedbir olacaktır. Fakat, doğrulama platformlarının tarafsız ve emniyetli olmaları birinci şarttır.” diye konuştu.
Erişim mahzuru hakikat bir yaklaşım değil
Prof. Dr. Süleyman İrvan, bir toplumsal medya platformuna tümden erişim mahzuru getirmenin demokratik bir toplumda kabul edilebilecek bir tedbir olamayacağını söyledi ve kelamlarını şöyle tamamlandı:
“Erişim mahzuru örneğin daima palavra haber yayan, terör propagandası yapan hesaplara getirilebilir lakin bir platforma tümden erişim pürüzü getirmenin yanlışsız bir yaklaşım olmadığını söyleyebiliriz. Bu yaklaşım halkın haber alma özgürlüğünü engellemektir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10’ncu hususu, basın özgürlüğünün hangi durumlarda ve nasıl sonlandırılabileceğini açık biçimde ortaya koyuyor. Bu hudut tedbirin ölçülü olmasıdır. Ölçüsüz bir tedbir tabir ve basın özgürlüğüne ziyan verir. Bir toplumsal medya platformuna tümden erişim pürüzü getirme ya da bant daraltması yoluyla toplumsal medya platformunu işlemez hale getirme ölçülü bir tedbir değildir.”
Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı
