Bu çeşit yok oluşların birçok nedeni var. Modası geçtiği düşünülen ırklar, beşerler tarafından üremeye teşvik edilmedi; bazen de evrimsel süreçlerde doğal hayata ahenk sağlayamayan köpekler, başka ırklar ortasında kaybolup gitti. Bir kısmı da yetiştirildikleri aktiviteler için kendilerine artık muhtaçlık duyulmadığından ortadan kayboldu.
Günümüzde var olan köpek ırklarının, soyunu tehlikeye atma konusunda yapılan en büyük yanlışlardan biri ise köpeklerin öbür ırklarla çiftleştirilerek safkan ırkların tehlikeye atılması. İşte bu üzere sebepler nedeniyle jenerasyonu tükenmiş olan köpek ırklarını sizler için bir ortaya getirdik.
Başarısız bir proje olarak görülen “İngiliz Beyaz Teriyeri”.
Eski İngiliz Teriyeri olarak da bilinen bu ırk, 18. yüzyılda İngiltere’de vakit içinde birçok değişim geçirdi. 80’lerin sonunda, kimi yetiştiricilerin yeni çeşitler yaratma ihtiyacından doğan bu cinsle birlikte dik kulaklı küçük beyaz teriyerlerin versiyonları yaratıldı.
İngiliz Beyaz Teriyeri, ne yazık ki halkın ilgisini uzun mühlet koruyamadı ve yaratılışından yaklaşık otuz yıl sonra jenerasyonu tükendi.
En eski ırklardan biri olan “Kuri”.
Bu köpek cinsinin ismi, MS. 13. yüzyılda Doğu Polinezya’dan göç ederken ataları tarafından getirilen Maori kabilelerinden gelir. Kuri, gür kuyruğa ve kısa bacaklara sahip olmasından çok havlamak yerine ulumasıyla bilinirdi.
1860’larda Avrupalı yerleşimciler Yeni Zelanda’ya akın etmeye başladığında, Kuri’lerin jenerasyonu tükendi. Bunun sebebi bu köpeklerin, bölgedeki Avrupalı köpeklerle çiftleşmemesiydi.
Adeta bir tazı olarak tasvir edilen “Talbot”.
Orta Çağ’da yaşadığı ve Normandiya’da ortaya çıktığı bilinen Talbot, av köpeği olarak kullanıldı. Ekseriyetle küçük yahut orta büyüklükte tasvir edilen bu cins, beyaz rengi, uzun sarkık kulakları ve uzun kıvrık kuyruğa sahipti.
İngiltere’de çok yaygın olduğu bilinen Talbot’ların ataları, Çağdaş Beagle ve Bloodhounds idi. 18. yy’ın sonuna hakikat kuşağı tükenen ırkın, soyundan gelen torunlarının hala Dünya’da dolaştığına inanılıyor.
Britanya Kolombiyası olarak bilinen “Salish Yün Köpek”.
Adından da anlaşılacağı üzere beyaz yünlü kürkü ve küçük yapısıyla dikkati çeken Salish, Washington ve Britanya halkları tarafından tanıtıldı. O vakitler koyun ve yün elde edebilecek diğer bir kaynak bulunmadığından bu ırkın tüylerine talep çok fazlaydı ve bu tüyler yünlü battaniye yapmak için kullanıldı.
Comox köpeği ismi de verilen bu tipe, vakit içinde dokumacılık eserlerine ulaşımın kolaylaşması sebebiyle gereksinim kalmadı ve bu doğrultuda jenerasyonu tükendi.
Antik Yunan tarihine damgasını vurmuş “Molossus Köpeği”.
Molossian tazı yahut Molosser olarak da bilinen bu köpek cinsinin evi Antik Yunan’dı. Bu ırk vaktinde o kadar popülerdi ki Malossus’ların amblemi, para olarak basılan gümüş sikkelerde kullanıldı.
Bunun yanında periyodun Antik edebiyat sanatkarları, yapıtlarında Molossian tazılarına yer verdi. Bu ırk, savaşmak, avlanmak, meskeni ve hayvanları korumak için kullanıldı.
Vejetaryen bir köpek tipi: Hawaii Poi.
Güney Pasifik’e mahsus, sıska ve çarpık bacaklarıyla dikkati çeken bu çeşit, fonksiyonel bir rolünden çok asırlarca evcil hayvan olarak kabul edildi. Polinezyalılar, Poi köpekleriyle o kadar güçlü bağlar kurmuştu ki, beşerlerle bu köpekleri birlikte gömmüştü.
Poi sözü, pişmiş taro köklerinin ahşap bir tahtada macun gibisi bir kıvama gelene dek ezilmesiyle oluşan, temel bir besin ismiydi ve bu besin, Poi ırkının vejetaryen biçimindeki beslenme biçimiydi.
Ne yazık ki bu ırk, tıpkı vakitte o dönemde yiyecek olarak tüketiliyordu. Bir Poi öldüğünde dişleri mücevherlere işlenebiliyor ve kürkü giysilerde kullanılabiliyordu.
Boyutuyla dikkat çeken “Alp Mastif”i.
Alp Mastifleri, MÖ. 500’den evvel St. Bernard ırkının atası olarak kabul edilen bir cinsti. Pek çok mastiff tipi olmasına karşın, Kuzey Avrupa kökenli olan bu ırkın ağırlığı 160 kg’ı, uzunluğu da 1 m’yi aşabiliyordu.
1970’lerden bu yana beşerler, Saint Bernard, Great Dane, Great Pyrenees ve Bernese Dağ Köpeği cinslerini melezleyerek, Alp Mastifini yine ortaya çıkarmak için çeşitli teşebbüslerde bulunmaya devam ediyor.
Kurtarma çalışmaları için geliştirilen Moskova Su Köpeği.
Rus ordusu tarafından yetiştirilen bu köpek ırkı, II. Dünya Savaşı’ndan sonra ortaya çıktı. Moskova su köpekleri, denizcileri rastgele bir tehlikede inançlı bir yere çekip, onlara yardım etmekten fazla hırçın davranışlar sergilemekteydi.
1980’lerde bu ırkın soyu, istenilen fonksiyonun elde edilememesi ve popülaritesini yitirmesi sebebiyle tükendi.
Sahip olduğu süratle neredeyse bir çakalla yarışabilecek olan “Tavşan Hint Köpeği”.
Bu ırk, Kızılderililer tarafından Kuzey Kanada’da yetiştirildi. Sivri kulaklı ve küçük başlı bir beden çerçevesine sahipti. Hızı göz önüne alındığında bu Hint köpeği, adeta bir çakalı andırıyordu. Başka taraftan mizacının evcilleştirilmeye uygun olması ise onu evcil bir köpek haline getirdi.
Yerli avlanma yöntemleri popülaritesini yitirmeye başladığında ise öbür köpekler üzere bu çeşidin de sonu geldi. Ayrıyeten ırkın diğer köpeklerle melezlenmesi, 19. yy’da köpeğin kimliğinin daha da kaybolmasına sebep oldu.
Aşçıların en büyük yardımcısı “Turnspit”.
Kökeni Birleşik Krallık’a dayanan bu çeşit, uzun bir bedene ve kısa bacaklara sahipti. Turnspit köpeği, mutfakta şeflere yardım etmesi için evcilleştirildi. Onlardan beklenen asıl misyon, dönerprit ismi verilen bir tekerlek üzerinde koşarak eti daima çevirmeleriydi.
Turnspit köpeklerinin misyonu o kadar yorucuydu ki, pek birden fazla vardiyalı olarak çalışıyordu. Çağdaş teknolojinin gelişimi ile, onlara gereksinim kalmadı ve bu ırkın soyu devam etmedi.
Agresif doğasıyla öne çıkan “Cordoba köpeği”.
Arjantin’in Cordoba kentinde rastladığımız bu köpekler; güçlü, kuvvetli ve acımasızdı. Her vakit vefatına savaşmaya hazır olan ve hareket halindeyken her türlü acıya dayanabilen bu ırk; Bull Terrier, Bulldog, Boxer üzere çeşitlerin melezlenmesiyle ortaya çıktı. Cordoba’ların bu şiddetli doğası, kuşaklarının tükenmesine sebep oldu.
Afrika’da ortaya çıkan “Habeş Kum Teriyeri”.
Bir öbür ismiyle Afrika Tüysüz Köpek, ismini bedeninin tabiatından alır. Çoklukla başından kuyruğuna kadar bedeninin her köşesi tüysüzdür. Kulakları yarasayı andıran Kum Teriyerleri; siyah, gri ya da kum renginde olabilir.
Derisinde benekler bulunan örnekleri olmakla birlikte korkusuz, sadık ve sevecen özellikleriyle bilinir.
Hikayesi isminde gizli olan “Tahltan Ayı Köpeği”.
Sahip oldukları kısa, gür ve her daim dik kuyruklarıyla tanınan ve beğenilen Tahltan Ayı Köpekleri, öteki ırklara nazaran epey küçük bir beden yapısına sahipti. Tahltan halkı tarafından ayıları avlamak için yetiştiren bu çeşit, kendinden çok daha büyük hayvanları avlama yeteneğine sahipti.
Kuzeybatı Britanya Kolumbiyası ve Güney Yukon’un dağlık bölgelerinde yaşayan bu cins, çeşitli hastalıklar ve beslenme yetersizliğinden tarihin tozlu raflarında yerini alan köpek ırklarından biri haline geldi.
- Kaynaklar: Arkeofili, Odie, My Pet Needs That