Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunulan ve şu ana kadar 28 unsuru kabul edilen sosyal medya düzenlemesi (Basın Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifi), 29. hususuyla tasarının oluştuğu birinci günden bu yana büyük bir tartışma yaratmıştı. TBMM’deki görüşmeler artık 29. maddeye gelmişken, bu unsur hakkında Meclis’te gerginlik yaşandı.
Peki, toplumsal medyada ve Meclis’te gündem olan toplumsal medya düzenlemesinin 29. unsuru nedir? Bu unsur, bize ne anlatıyor?
Sosyal medya düzenlemesinin 29. unsuru:
MADDE 29:
26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 217 nci hususundan sonra gelmek üzere aşağıdaki unsur eklenmiştir.
“Halkı aldatıcı bilgiyi alenen yayma
MADDE 217/A: (1) Yalnızca halk ortasında tasa, endişe yahut panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu sistemi ve genel sıhhati ile ilgili gerçeğe muhalif bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli biçimde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar mahpus cezasıyla cezalandırılır.
(2) Hatanın, failin gerçek kimliğini gizlemek suretiyle yahut bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi halinde, üstteki fıkraya nazaran verilen ceza yarı oranında artırılır.”
29. unsurun bünyesine dahil edileceği Türk Ceza Kanunu’nun 217. unsuru:
“Kanunlara uymamaya tahrik
Madde 217- (1) Halkı kanunlara uymamaya alenen tahrik eden kişi, tahrikin kamu barışını bozmaya elverişli olması halinde, altı aydan iki yıla kadar mahpus yahut isimli para cezası ile cezalandırılır.”
29. unsurun münasebeti ne?
“Düşünce ve kanaat (ifade) özgürlüğü, kamusal tartışma ve kanaat oluşumunu mümkün kılarak demokratik toplumun oluşmasına katkı sağlayan temel hakların başında yer almaktadır. Söz özgürlüğünün temeli ve yeri, doktrinde “fikirler pazarı” olarak nitelendirilmektedir. Demokratik toplumun vazgeçilmezleri olan çoğulculuk, müsamaha ve açık fikirlilik; bireyin kendisini geliştirmesine, hasebiyle toplumun ilerlemesine yol açan en temel gerekliliklerdir.
Bu gereklilikler ise tabir özgürlüğünün alt yapısını oluşturmaktadır. Söz özgürlüğü, haber ya da bilgiye ulaşma hakkı, kanaat sahibi olma hakkı ve kanaati açıklama hakkı olmak üzere üç ögeden oluşmakta ve bu alanları korumaktadır. Haber ya da bilgiye ulaşma hakkı; bireylerin irtibat araçlarını özgürce kullanabilmelerine, haber ve bilgi kaynaklarına kolay kolay erişebilmelerine ve fikirler pazarında yer alan farklı görüşler ortasından diledikleri seçimi yapabilmelerine, böylelikle kendilerine ilişkin (özgün) niyet ve kanaatlerini oluşturabilmelerine imkân sağlamaktadır.
Özünde, negatif statü haklarından olan söz özgürlüğü, devletler için negatif yükümlülük getirmektedir. Bunun yanı sıra Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarının ve Anayasa Mahkemesinin kişisel müracaat incelemelerinin tesiriyle temel hak ve özgürlüklerin günümüzde ulaştığı düzey, söz özgürlüğü bakımından devletlerin müspet yükümlülüklerini de ortaya koymaktadır. Gelişmekte olan bu müspet yükümlülüğün, özgürlüklerin önünü açmak ve geliştirmek tarafında olacağında kuşku bulunmamaktadır.
Teknolojik gelişmelerin ve internetin yaygınlaşmasına bağlı olarak önemli istek gören dijital platformlar, daha çok “içerik” olarak nitelendirilebilecek bilgi yahut haberlerin yayılma suratını öngörülemez biçimde artırmış ve bu içeriklerin zihin süzgecinden geçme, tahlil etme ve kıymetlendirme müddetini epey kısaltmıştır. Bu noktada, internetin sağladığı anonim ortam palavra, yanlış yahut manipülatif içeriklerin artmasına neden olmuştur.
Bilhassa, özel saiklerle oluşturulup organize bir biçimde yayılan içerikler yahut bot hesaplar aracılığıyla yapılan paylaşımlar, internet ortamındaki dezenformasyonu süratli bir biçimde artırmaktadır. Bu biçimde amaçlı bir biçimde oluşturulan uydurma içerikler, fikirler pazarındaki eser güvenliğini olumsuz etkilemekte, bireylerin kanaat oluşumunu manipüle etmekte ve özgür kanıyı ipotek altına alarak demokratik ortamın masumiyetini zedelemektedir.
Sonuçta, bireylerin habere yahut bilgiye erişimini kolaylaştırmaya yönelik sistemler ve imkânlar geliştirilirken, haber yahut bilginin güvenliği sağlanarak, özgür ve özgün fikirlerin demokratik ortamda çatışmasına ya da müsabakasına yönelik önlemlerin alınması gereksinimi ortaya çıkmaktadır.
Maddeyle, yalnızca halk ortasında tasa, dehşet yahut panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu sistemi ve genel sıhhati ile ilgili gerçeğe muhalif bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli olacak halde alenen yaymak hata olarak düzenlenmektedir. Fiilin, “kamu barışını bozmaya” elverişli olması aranarak, bu kabahatin somut tehlike hatası olduğu vurgulanmıştır. Bunun yanı sıra “dezenformasyon” olarak nitelendirilen bu fiillerin, bireylerin kişisel kanaatlerini açıklama yahut haber verme haklarıyla karıştırılmaması için fiilin, halk ortasında kaygı, endişe yahut panik yaratma saikiyle gerçekleştirilmesi ilave bir öge olarak aranmaktadır.
Belirtmek gerekir ki, dezenformasyona mevzu içerik, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu tertibi ve genel sıhhati ile ilgili direkt temelsiz bir bilgi olabileceği üzere tahrif edilmiş bir bilgi de olabilecektir. Kamu barışına yönelik cürümler kapsamında ihdas edilen bu cürmün, Kısımda yer alan başka cürümlerden daha farklı bir alanı düzenlediğinde kuşku bulunmamaktadır. Ayrıyeten cürmün, failin gerçek kimliğini gizlemek suretiyle yahut bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hali, cezada artırım sebebi olarak öngörülmektedir.”
29. husus kapsamında belirtilen kabahatlerden en az ve en fazla ne kadar ceza verilebilir?
Yeni düzenlemeyle birlikte Türk Ceza Kanunu’nun 217. unsuruna dahil edilecek olan 29. unsur, belirtilen hataları uygulayan bireylere bir yıldan üç yıla kadar mahpus cezası verilmesini öngörüyor. Öte yandan kabahatin anonim hesaplar aracılığıyla işlendiği tespit edilirse, bu ceza 4,5 yıla kadar çıkabiliyor.
Webtekno
