İlk olarak 1980’li yıllarda görülmeye başlayan HIV, sonrasında bir salgın hâline gelerek tüm dünyayı tesiri altına almayı başarmıştı. Milyonlarca beşerde görülen virüs, AIDS’e neden olarak birçok insanın hayatını kaybetmesine neden oluyordu. Aşı ve tedavi çalışmaları büyük ilerlemeler kaydetse de hala hastalığa büyük çapta tahlil getirilememişti.
Şimdi ise gelen bilgiler, HIV’nin ülkemizdeki durumunu ortaya koydu. Haber Global’in aktardığına nazaran Türk Klinik Mikrobiyoloji ve İnfeksiyon Hastalıkları Derneği HIV/AIDS Çalışma Kümesi Lideri Prof. Dr. Halis Akalın, 1 Aralık Dünya AIDS günü öncesinde açıklamalarda bulunarak Türkiye’deki dataları bizlerle buluşturdu.
Türkiye’de 65-70 bin kişinin HIV ile yaşadığı düşünülüyor
Açılımı ‘Edinsel İmmün Yetmezlik Sendromu’ olan AIDS’in 1981’de tanımlandığını ve bir pandemi hâline gelerek günümüzde de devam ettiğini söz eden Akalın, 2021 sonu prestijiyle dünyada iddiası olarak 38,4 milyon HIV enfeksyionu ile yaşayan kişi olduğuna vurgu yaptı. Günümüze kadar yaklaşık 40 milyon kişinin AIDS ya da AIDS ile bağlı fırsatçı enfeksiyonlardan ve kanserlerden kaybedildiği açıklamalarda belirtilirken 2021’de AIDS ve AIDS ile alakalı komplikasyonlar nedeniyle 650 bin kişinin hayatını yitirdiği eklendi.
Ülkemizdeki datalardan de bahseden Akalın, Sıhhat Bakanlığı’ndan 2021 yılı sonunda elde edilen resmi kayıtlarına nazaran ülkemizde 26 bini erkek 32 bin 376 kişinin HIV ile yaşadığını kaydetti. Hastalığı bilmeyen şahısların de olma ihtimalinin yüksek olduğunu belirten profesör, Türkiye’de 65-70 bin civarlarında HIV ile ömrünü sürdürdüğünü kestirim ettiklerine de dikkat çekti.
Akalın, bunlara ek olarak ülkemizde HIV taşıyanların yaş dağılımı ile ilgili de konuştu. Buna nazaran 20-45 yaş ortası, virüs ile yaşayanların en ağır olduğu aralık. Resmi kayıtlara giren HIV’ye sahip insanların düşüşünün nedenlerinden de bahseden Akalın, bunun test yapma imkanlarının COVID-19 salgınından olumsuz etkilenmesinden kaynaklandığını, 2023’de sayıların normale dönerek artmasını beklediklerini kelamlarına ekledi.
HIV ve AIDS farkı ne? Her HIV taşıyan ölüyor mu?
HIV enfeksiyonu ile AIDS’in aynı olmadığını, her HIV taşıyanın ölmediğini ve her HIV müspet olanın AIDS olmadığını eklememiz gerekiyor. ‘İnsan Bağışıklığı Yetmezliği Virüsü’ manasına gelen HIV; beşerdeki bağışıklık sistemi hücrelerini zayıflatır ve bu nedenle HIV enfeksiyonları meydana gelir.
Enfeksyionlar ilerlerse de ölümcül olan AIDS meydana gelebilir. HIV’ye sahip olan kişi, antiretroviral (ARV) ilaçlarını aksatmadan kullanırsa AIDS riskini kıymetli ölçüde azaltabiliyor. Zati dünyada 38 milyondan fazla kişinin HIV ile yaşaması da bu farkı ortaya koyuyor.
Prof. Dr. Halis Akalın da HIV’nin bedene girdikten sonra bir üst teneffüs enfeksiyonu üzere seyreden akut devrini ve kronik enfeksyion devrini izlediğini belirtiyor. Bu süreçte ağızda tekrarlayan mantar enfeksiyonları, gece yanığı üzere hastalıkların oluşabileceğini belirten Akalın, virüs bedene girdikten sonra bağışıklık sistemi hücrelerine vakitle direkt yahut dolaylı olarak ziyana uğrattığını, bu hücrelerin sayısının aşikâr bir oranının altına düşmesi sonucunda ise AIDS’in başladığını söylüyor. HIV enfeksiyonu vaktinde tedavi edilmezse 8-10 yıl içinde bu periyoda ulaşıldığını da ekliyor.
HIV ve AIDS hakkında daha bunun üzere birçok yanlışsız bilinen yanlışlar var. Yan yana oturmak, dokunmak üzere hareketlerle hastalığın bulaşması yahut çoklukla eşcinsel erkekleri etkilemesi bunlardan sırf birkaçı. Şayet bu biçim yanlış bilgilerin doğruları hakkında bilgi almak istiyorsanız aşağıdaki içeriğimize göz atabilirsiniz.
HIV nasıl bulaşır? Korunmak için neler yapmalıyız?
Basitçe anlatacak olursak virüs; kan, meni, vajinal sıvılar, anal sıvılar ve anne sütü üzere vücut sıvılarına olan temaslar sonucunda bulaşıyor. Ayrıyeten organ nakli üzere süreçler de HIV’in bulaşmasını sağlayabiliyor. HIV’nin, en sık cinsel temas yahut aynı enjektörün paylaşılması sonucunda yayıldığını ekleyelim. Bunun yanı sıra HIV ile yaşayan annelerin bebeklerine virüsü bulaştırması da mümkün.
Peki korunmak için neler yapmamız gerekiyor? Cinsel temas ile en sık bulaştığı düşünüldüğünde prezervatif üzere yolların HIV’den korunmak için büyük bir silah olduğunu söyleyebiliriz. Doğal ki korunmasız cinsel temastan kaçınmak da gerekiyor. Ayrıyeten tek kullanımlık enjektörlerin kullanılması ve ortak enjektör kullanımından kaçınılması, taraması yapılmış kan ve kan eserlerinin kullanılması üzere şeyler de virüsten korunmanın yolları ortasında.
Gebeden bebeğe bulaşın önlenmesi için ise uygun tedavi ve takip, sezaryan doğum, doğumdan anneye ve doğumdan sonra bebeğe ilaç tedavisi, bebeğin anne tarafından emzirilmemesi üzere uygulamalar öne çıkıyor. Uzmanlar ayrıyeten, virüsün yayılmasındaki artışı engellemek için insanların daha fazla bilinçlendirilmesi gerektiğinin de altını çiziyor.
