22 Temmuz 2022’de Türkiye, Rusya, Birleşmiş Milletler (BM) ve Ukrayna ortasında imzalanan tahıl koridoru mutabakatı kapsamında Ukrayna limanlarından taşınan tahıl ölçüsü 13 milyon tonu geçti.
Ancak mutabakat kapsamında yer alan Rus tahıl ve gübresinin ihracatında ise Batılı ülkelerin uyguladığı yaptırımlar nedeniyle çeşitli külfetler yaşanıyor. Rus gemilerine lisans verilmemesi ve sigortalanmaması bu sorunların başında geliyor.
Anlaşmanın taraflarından biri olan Türkiye, Rus tahıl ve gübresinin ihracının önündeki pürüzlerin kaldırılması için hem Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hem de bakanlar seviyesinde birçok sefer açıklama yaptı.
Bu hususta BM’nin de yürüttüğü teşebbüsler doğrultusunda Avrupa limanlarında mahsur kalan Rus gübresinin kriz yaşayan Afrika’ya ulaştırılması için birinci gemi yola çıktı.
Avrupa limanlarında 260 bin ton Rus gübresi var
BM Genel Sekreterliği tarafından 29 Kasım’da yayınlanan açıklamada, “20 bin tonluk birinci parti gübre MV Greenwich gemisiyle Hollanda’dan çıkarak Mozambik üzerinden Malavi’ye hakikat yola çıktı” sözlerine yer verildi.
Bu tıpkı vakitte Afrika’ya yapılan birinci sevkiyat niteliği taşıyor.
Rusya daha evvel Avrupa limanlarında bloke edilen gübresini kriz içinde bulunan Afrika ülkelerine BM uyumunda fiyatsız bir formda gönderebileceğini açıklamıştı.
Rusya’nın Avrupa limanlarında bulunan 260 bin ton gübreyi hibe etmesini memnuniyetle karşıladıklarını kaydeden BM Genel Sekreterliği de bu sevkiyatın insani muhtaçlıkları karşılayarak ekim dönemin yaşandığı Afrika’daki feci mahsul kayıplarını önleyeceğini belirtti.
Açıklamada bu gübre bağışının global besin güvensizliğini gidermek üzere Ukrayna ve Rusya’dan dünya pazarlarına kritik besin ve gübrelerin manisiz ihracatını sağlamak maksadıyla 22 Temmuz’da İstanbul’da imzalanan mutabakatın bir modülü olduğu da vurgulandı.
UNCTAD: Bir dizi ihracatın ilki
Opersayonu yöneten kurum olan UNCTAD, bu hususta Sputnik’e yaptığı açıklamada, “Bu sevkiyat, Avrupa’nın dört bir yanındaki limanlarda depolanan yaklaşık 260 bin ton Rus gübresinin Afrika’daki ülkelere yönelik bir dizi ihracatın ilkidir” bilgisini paylaştı.
20 bin ton azot, fosfor ve potasyumdan oluşan NPK gübresini Afrika ülkesi Malavi’ye taşıyan MV Greenwich gemisinin BM Dünya Besin Programı (WFP) tarafından kiralandığı belirtilen açıklamada, “Kalan gübrelerin sevkiyat planları üzerinde de çalışıyoruz” tabirlerine yer verildi.
Uydudan alınan bilgiler ile yayın yapan MarineTraffic adlı siteden alınan bilgilere nazaran MV Greenwich gemisinin şu anda Afrika ülkesi Moritanya açıklarında yer aldığı ve Ümit Burnu’na gerçek ilerlediği görülüyor.
Çavuşoğlu: Birleşmiş Milletler ile birlikte çalışıyoruz
Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu da 6 Aralık’ta bu bahiste yaptığı açıklamada şunları kaydetti:
Krizin tahlili için değer taşıyor
BM’ye nazaran dünya nüfusunun yüzde 50’si mineral gübrelerin yardımıyla üretilen tarım eserlerine bağımlı halde yaşıyor.
2019’dan bu yana gübre fiyatları yüzde 250 oranında arttı ve bu da bilhassa de gelişmekte olan ülkelerdeki küçük toprak sahibi çiftçiler için gübre krizi yarattı. Birebir vakitte Rus gemi ve eserlerine uygulanan ambargo da bu krizi artırdı.
Bu yılki azotlu gübre kıtlığı çözülmezse insanlığın neredeyse yarısını oluşturan 3,6 milyar insanı beslemeye yetecek kadar 66 milyon ton temel eserin (mısır, pirinç ve buğday) üretim kaybına neden olabilir.
Bu yüzden Rusya’nın Afrika’ya yönelik gübre hibesi krizin tahlili açısından büyük kıymet taşıyor.
