Nur Kaplan
ANKARA – Türkiye’de tek kullanımlık hijyenik ped, tampon ve menstrüel eserlerdeki fahiş artışlar bayanların klâsik yahut alternatif tahlillere yönelmesine neden oluyor. En temel gereksinimlerden biri olan hijyenik pede uygulanan yüzde 18 KDV, geçtiğimiz mart ayında yüzde 8’e düşürülse de marketlerdeki ped fiyatları el yakmaya devam ediyor.
KADINLAR HİJYENİK ESERLERİ NE KADARA ALIYOR?
Birçok markette 26 adet olarak satılan ortalama hijyenik pedin fiyatı 58.95 TL ile 64.90 TL bandında değişiyor. En fazla 6 saat kullanılması önerilen ve 16 adet satılan tamponun fiyatı da 49 TL ile 60 TL ortasında değişim gösteriyor. Ortalama 5 yıl kullanılabilen silikon menstrüel kapların en uygunu 120 TL iken, gerecin kalitesi değiştikçe fiyat da 420 TL’yi buluyor.
11 ÜLKEDE PED ÜCRETSİZKEN, TÜRKİYE’DE BAYANLARIN YÜZDE 82’Sİ PEDE ERİŞEMİYOR
Avusturalya merkezli Küresel Citizen örgütüne nazaran, dünyada 11 ülkede ped ve tampon bayanlara fiyatsız biçimde veriliyor. Birinci olarak İsviçre’nin başlattığı fiyatsız regl eserleri uygulamasına, Kenya, Güney Afrika, Uganda, Kanada üzere ülkeler de dâhil oldu. Türkiye’de ise Derin Yoksulluk Ağı’nın bu yılın başında yaptığı araştırmada, 103 aileyle yapılan görüşmelerde bayanların yüzde 82’sinin hijyenik pede ulaşamadığı ortaya çıktı.
Ankara’da üniversite okuyan Gönül Can ve Burçin Naz, regl eserlerine ulaşırken yaşadıkları zorlukları anlatırken, Jinekolog Irmak Saraç hijyenik eserlere ulaşamayan genç bayanlarda oluşan ruhsal sorunları aktardı.
‘HEM MAKUS HEM DE ÖFKELİ HİSSEDİYORUM’
Ankara Üniversitesi’nde okuyan Gönül Can, her ay sistemli olarak kullanmak zorunda olduğu hijyenik pede yüksek fiyatlar hasebiyle erişemiyor olmasının kendisini hem makûs hem de öfkeli hissettirdiğini söyledi. “Eskiden bayanlar kendi ortalarında ‘pedi olan var mı’ diye sorardı. Artık birçok vakit o dayanışmayı bile gösteremiyoruz” diyen Can, şöyle devam etti:
“Ben her ay kesinlikle bir paket alıyorum. Bitmek üzere olduğunda daha az sayıda kullanmaya çalışıyorum, ‘Bu ay çıksın bir paket daha almayayım’ diyorum. Yeni bir paket alırsam 50 lira daha çıkacak cebimden. Evet o aldığımı sonra ki ay kullanacağım ancak şu an o parayla bir gün daha fazla yemek yiyebilirim. Elbette, daha konforlu ve pamuklu çeşitleri kullanmak isteriz ancak en berbatına bile ulaşamıyorken seçme lüksün kalmıyor. Markette çalışan arkadaşlarımdan çok sık duyuyorum, ped çalınması yaygın bir hal almış. O kadar güç durumda kalıyorsun ki, bunu yapmak zorundasın.”
‘UZUN BİR MÜDDET BİR ŞEYLERDEN KISMAN LAZIM’
Menstrüel kapların uzun vadede bir tahlil olduğunu lakin eser fiyatlarının yüksek olması nedeniyle alamadığını belirten Can, “Menstrüel kap aslında çok mantıklı lakin bir anda 300-400 lira vermen gerekiyor. Bu da o ay sıkışacak olmam demek. Uzun müddet kullanılabilir fakat tekrar ‘uzun bir süre’ aşikâr şeylerden kısman lazım. 850 lira KYK bursu ile yalnızca hijyenik ped almak istesek 17 paket anca alabiliriz, bu gerçeklik doğalında bayanları öbür tahlile itiyor. Bez kesimi ve peçete kullanmak zorunda kalan arkadaşlarımız var” diye konuştu.
‘İNSANLARIN DAYANIŞMAYA GEREKSİNİMİ VAR’
Ankara’da Sıhhat Bilimleri Üniversitesi’nde okuyan Burçin Naz ise ped masraflarının ziyadesiyle arttığını, uzun araştırmaları sonucunda son 6 aydır menstrüel kap kullanmaya başladığını söyledi. “Öğrenci olarak her ay fahiş fiyatlı pede ayıracak bütçem yok. Fiyatlar benim menstrüel kaba geçme sürecimi hızlandırdı, resmen itekledi” diyen Naz, şunları kaydetti:
“Ped bizi o kadar ortak noktada buluşturdu ki, ne vakit bir masaya otursam direkt mevzu ped masraflarına geliyor. Arkadaşlarımızla okulda ‘ped kutularını’ yapmayı amaçladık, kutuları koyduktan sonra çok uygun geri dönüşler aldık. Teşekkür edenler ya da yerine yeni ped koyanlar var. İnsanların dayanışmaya gereksinimi var. Ancak okul idaresi daima kaldırıyor, içindekilerle birlikte çöpe atıyor.”
‘HİJYENİK PEDE ULAŞAMAYAN BAYANLAR OKULA GİTMEK İSTEMİYOR’
Jinekolog Irmak Saraç’a nazaran bayanların her ay nizamlı olarak kullandığı hijyenik ped fiyatsız biçimde sağlanmalı. 2 yıl evvel İskoçya’da bayanların fiyatsız hijyenik pede erişiminin başladığını hatırlatan Saraç, İsveç’te genç bayanlara okullara ped dağıtıldığını söz ederek, Türkiye’de de benzerlerinin yapılması gerektiğini söyledi. Saraç, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Dünyada regl yoksulluğu sosyo-ekonomik seviyesi yüksek ülkelerde bile görülüyor. Bir küme, ‘utandırılma’ üzerinden okula gidemiyor. Öbür küme, bu eserlere ulaşamadığı için ‘kanarsam ve görülürse’ telaşı ile okula gidemiyor. Ruhsal manada çok önemli sıkıntılara neden oluyor. Daima tedirginler. Bilhassa okullarda, üniversitelerde bu eserlere genç bayanların fiyatsız ulaşabilmesi çok değerli. Toplumsal ve ruhsal olarak elzem zira öğrenci bütçesiyle alamadığı için okula gitmemeyi tercih ediyorlar.”
‘REGL ESERLERİ HER BAYAN İÇİN ULAŞILABİLİR OLMALI’
Kadınlar için menstrüel kapın yeterli bir alternatif olduğunu lakin eserin önemli maliyeti olduğunu söyleyen Saraç, regl eserlerinin her bayanın ulaşması gereken eserler olduğunu, bir bayanın alternatif geliştirmek zorunda kalmadan kendi isteğiyle bunu tercih etmesi gerektiğini belirtti.
Saraç, “Hijyenik pedlere ulaşamayan bayanlar bez ya da peçete üzere eserler kullanıyor. Makûs bir alternatif değil. Bezlerde özel bir sterilizasyona gerek yok. Temel sorun, bayanların burada yaşamak zorunda kaldıkları gerilim. Her bayan birebir rahatlıkla kullanamayabiliyor. Regl eserlerinin her bayan için ulaşılabilir olması gerekir” diye konuştu.
Gazete Duvar
